ارتباط نماز و آرامش

اَلْحَمْدُلِلّهِ الَّذى جَعَلَ الصَّلوةَ عَمُودَ الدّينَ وَ مِعراج الْمُؤْمِنين و سُلَّما يُرْتَقى بِه اِلى اَعلى عِلّيين:

 سخن از نماز است، پيوند انسان خاكى با خالق يكتا و يگانه عالم و نماز راه اين عروج روحانى است، نماز نردبان انسان در سير تكامل است و تسبيح و حركت به سوى نور مطلق، نماز ذكراست و ياد معبودِ رحيم و لطيف و بى نياز، ترنمى است زيبا كه بر وقار و هيبت مخلوق افزونى مى بخشد و آرامش و آسايش صدچندان بر او نصيب مى سازد و براستى كه نماز بازدارنده از فحشاء و منكرات است.

اِنَّ الصَّلوةَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَر.(1)

امام صادق عليه السلام مى فرمايند: در قلب مؤمن رغبت به ثواب و رضوان الهى و ترس از عقوبت و عذاب خداوند قهار اجتماع نمى كند،
مگر خداوند بهشت را بر او واجب مى گرداند، پس هرگاه به نمازايستادى باتمام وجودت به خدا رو كن و متوجه او باش، زيراهيچ بنده مؤمن درنماز و دعايش باتمام وجود و حضورقلبى به خدامتوجه نمى گردد، مگرخداوند عزوجل باقلوب همه مؤمنين به او روى مى آورد و استقبالش مى كند و آن مؤمن نمازگزار را به دوستى آن مؤمنين براى دخول به بهشت تأييد مى نمايد و بهشتى خواهد شد. (2)
و اما علت اينكه نماز بر مردم واجب شد در ضمن حديثى از امام رضا عليه السلام خدا و تداوم ذكر او در تمام شب و روز مى باشد، تا بنده سرور و تدبيركننده و آفريننده خود را فراموش ننمايد، كه اگر فراموش كرد، ناسپاسى كند، ولى ياد خدا و ايستادن به نماز، از هرگونه فساد و تباهى جلوگيرى مى كند. (3)

بنده وقتى سر تعظيم بر آستان حق دو تا نمود، نهايت ارادت خويش را بر حق تعالى ابراز نموده، چراكه معتقد است: نماز صله و موهبتى است از طرف خداوند مهربان براى بنده از راه رحمت و عنايت و نماز مطالبه وصول و تقرب بنده به سوى خداوند است، وقتى با نيّت داخل نماز گرديد و با تعظيم و اجلال هرچه بيشتر براى خداوند تكبير گفت و با ترتيل قرائت كرد و با خشوع ركوع نمود و با تواضع سر از ركوع بلند كرد و با ذلت و خضوع سر بر سجده گذاشت و با اخلاص و آرزو و تشهد خواند، سپس نمازش را با رغبتى تمام و بااميد به رحمت واسعه الهى سلام داد و به پايان رساند، در حالى كه بين خوف و رجاء مى باشد، نمازى با حقيقت به جا آورده است. 

ضمرة بن حبيب گويد: راجع به نماز از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله سؤال كردم، فرمودند: نماز از واجبات دين است، موجب خوشنودى خداست، طريقه پيامبران است، محبت ملائكه را جلب مى كند، هدايت و ايمان است، نور معرفت و بركت رزق و راحت بدن است، براى شيطان ناخوشايند است، حربه اى در مقابل كفار، سبب مستجاب شدن دعا و قبولى اعمال اوست، توشه آخرت مؤمن است، شفيع نزد ملك الموت و مونس قبر و فرش زير پهلو است، جواب نكير و منكر است، نماز بنده در محشر، تاجى است بر سرش و نورى در
صورتش و لباسى بر تنش، پرده اى است بين او و آتش، حجّتى است بين او و آتش، موجب نجات از جهنم و عبور از پل صراط است، كليد بهشت و مَهر حورالعين و بهاى بهشت است، نماز است كه بندگان را به بالاترين درجات مى رساند، چون مشتمل بر تسبيح و تهليل و تكبير و تمجيد و تقديس خداوند و گفتار و دعاست. (4)
دل هر فرد با اتصال و اتكا به ذات اقدس الهى آرام و قرار مى گيرد و چه بسيار افتخاراتى كه در سايه سار نماز برانسان عطامى شود. مزيّت هاى نماز را پيامبر اكرم عليه السلام اينگونه برشمرده اند: نماز ستون دين است و ده مزيّت دارد، زيور صورت است و روشنايى قلب و آسايش تن و انيس قبر و محل نزول رحمت و چراغ آسمان و سنگينى ميزان و خوشنودى خدا و بهاى بهشت و سد در برابر آتش، هركه نماز را
بپا دارد، دين را بپا داشته و هركه ترك كند،دين را ويران كرده است. (5)
انسان وقتى بر درگاه خداوند قصد امتثال امر نمود، بايد بداند كه براى نماز و نيايش حقى است كه حضرت زين العابدين عليه السلام فرمودند: حق نماز اين است كه بدانى ورود به دربار خداوندى است و در آن حال برابر خدا ايستاده اى، چون اين معنى را دريافتى، شايسته است چنان بايستى كه
بنده اى ذليل بى مقدار، راغب و ترسان، اميدوار و بيمناك و بيچاره اى زار، در برابر مولايى پرعظمت ايستد، با كمال آرامش و وقارى ايستى، حضور قلب را رعايت مى كنى و نماز را با كليه حدود و شرايط انجام مى دهى (6)، كه اگر آداب ورود به قلمرو نياز را رعايت نمودى از نمازگزاران خواهى شد و پاداش اين نياز به درگاه بى نياز را درمى يابى.

امام محمدباقر عليه السلام فرمودند: براى نمازگزار سه خصلت است، از قدمش تا به آسمان‌ها ملائكه او را احاطه مى نمايند و از آسمان‌ها تا بالاى سرش خير و احسان نثار مى شود و فرشته اى كه بر او موكل است مى گويد: اگر اين نمازگزار بداند كه طرف مناجات او كيست، از نماز خويش جدا نمى گردد. (7)
لذّت مناجات با خداوند را مؤمنان راستين درك كرده اند و در پناه آن هر خير و خوبى را به ارمغان مى برند و خوشا حال آنانى كه ترنم آرامش و آسايش روح و جسم خويش را از وراى سجده نياز به درگاه بى نياز به دست مى آورد، پس بر ماست كه خود را مصداق سخن امام رضا عليه السلام گردانيم كه فرموده اند: بر تو باد در نماز به خشوع و خضوع و اينكه در پيشگاه خداوند خشيت و خوف از سيماى تو ظاهر گردد و به وسيله طمأنينه و آرامش، خوف و رجاء ظهور در جسم و جانت يابد. (8)

پی نوشتها:

۱. تفسير الميزان، علامه طباطبايى، انتشارات اسلامى، جلد ۱۱، صفحه ۴۸۷.

2.من لا يحضره الفقيه، جلد ۱، صفحه ۲۰۹.

3. وسائل الشيعه، جلد ۳، باب ۱.

4. امام رضا عليه السلام بحارالانوار، جلد ۸۴، صفحه ۲۴۶.

5.نصايح، آيت اللّه مشكينى، انتشارات الهادى، چاپ هفدهم، صفحه ۳۶۴.

6.نصايح، آيت اللّه مشكينى، انتشارات الهادى، چاپ هفدهم، صفحه ۳۴۵.

7. من لا يحضره الفقيه، جلد ۱، باب فضل الصلوة.

8.نصايح، آيت اللّه مشكينى، انتشارات الهادى، چاپ هفدهم، صفحه ۳۱۱.

منبع:شادی و آرامش از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه - محمد بیستونی - صفحه۴۹