سروش ایزد

احکام روزه افراد بیمار

1. روزه‌دار باید مریضی نباشد که روزه برایش ضرر دارد وگرنه روزه بر او واجب نیست. (1)

2. برخی از مردم فکر می‌کنند که بر هر بیماری روزه واجب نیست؛ در حالی که طبق فتوای مراجع تقلید یکی از ملاکهای نگرفتن روزه ضرر داشتن روزه است نه بیمار بودن. بنابراین در صورتی که شخص، سالم و تندرست باشد، چنانچه روزه بگیرد و روزه برای او ضرر داشته باشد، نباید روزه بگیرد. از سوی دیگر اگر شخصی بیمار باشد، ولی روزه گرفتن برای او ضرر نداشته باشد، باید روزه بگیرد. (2)

3. کسی که می‌داند روزه برای او ضرر ندارد، اگر چه دکتر بگوید ضرر دارد، باید روزه بگیرد. (3)

4. اگر روزه‌دار خوف ضرر ندارد، باید روزه بگیرد(4)

5. اگر خوف ضرر عقلایی باشد، روزه واجب نیست و ملاک ضرر داشتن تشخیص خود مکلف است که گاهی از اطمینان به قول متخصص به دست می‌آید و گاهی از تجربه بیمارهای مشابه و گاهی از تجربه خود شخص. (5)

سؤال: هنگامی که روزه می‌گیرم به شدّت بدنم سست می‌شود و نمی‌توانم درس بخوانم، وظیفه‌ام چیست؟

جواب: ضعف و سستی تقریبا لازمه روزه است و نمی‌توانید به‌خاطر آن روزه را بخورید. می‌توانید سحر از غذای مقوی استفاده کنید(6)

سؤال: دختری که به حدّ بلوغ رسیده است و به واسطه ضعف بنیه نمی‌تواند در ماه رمضان روزه بگیرد و بعد از ماه رمضان هم نمی‌تواند تا سال دیگر قضا کند، حکمش چیست؟

جواب: قضای روزه‌ها بر عهده او هست. هر وقت توانست بگیرد و برای تأخیر هر روزه تا رمضان بعد باید یک مدّ طعام که تقریبا ده سیر (750 گرم) است به فقیر بدهد، مگر آنکه در تأخیر معذور باشد. (7)

5 . انسان نمی‌تواند برای ضعف روزه را بخورد، ولی اگر ضعف او به قدری است که معمولاً نمی‌شود آن را تحمل کرد، خوردن روزه اشکال ندارد. (8)

سؤال: آیا خوردن قرص فشار خون در حال روزه جایز است یا خیر؟

جواب: اگر خوردن آن در ماه رمضان برای درمان فشار خون ضروری باشد اشکال ندارد، ولی با خوردن آن روزه باطل می‌شود. (9)

سؤال: داروهای مخصوصی برای معالجه بعضی از بیماریهای زنان وجود دارد (شیافهای روغنی) که در داخل بدن گذاشته می‌شود. آیا استفاده از آن موجب بطلان روزه می‌شود؟

جواب: استفاده از آن داروها به روزه ضرر نمی‌رساند. (10)

سؤال: آیا تزریق خون به بدن روزه‌دار موجب ابطال روزه می‌شود؟

جواب: احتیاط در اتمام آن روزه و قضای آن است.(11)

سؤال: آیا شستشوی معده از طریق سوند معده، باعث ابطال روزه بیمار می‌شود؟

جواب: جایز نیست، مگر در حال ضرورت و در این صورت باید روزه را قضا کند. (12)

سؤال: شخصی می‌داند که اگر سحر غذا نخورد، روزه گرفتن برای او ضرر دارد. اگر سهوا سحر بیدار نشد و سحری نخورد، آیا گرفتن روزه بر او واجب است؟

جواب: گرفتن روزه واجب است، ولی در اثناء روزه اگر خوف مرض پیش آمد و یا آنکه ادامه روزه حرجی شد، افطار بنماید. (13)

7. زنی که وضع حمل‌اش نزدیک است و روزه برای حملش ضرر دارد، روزه بر او واجب نیست و باید برای هر روز یک مد طعام یعنی 10 سیر گندم به فقیر بدهد.

و نیز اگر روزه برای خودش ضرر دارد، روزه بر او واجب نیست و بنابر احتیاط واجب باید برای هر روز یک مدّ طعام به فقیر بدهد.(14)

8. کسی که عقیده‌اش این است که روزه برای او ضرر ندارد، اگر روزه بگیرد و بعد از مغرب بفهمد روزه برایش ضرر داشته، باید قضای آن را بجا آورد. (15)

9. اگر پیش از اذان صبح نیت کند و بی‌هوش شود و در بین روز به هوش آید، بنابر احتیاط واجب باید روزه آن روز را تمام نماید و اگر تمام نکرد قضای آن را بجا آورد. (16)

آیت اللّه بهجت: کسی که در سراسر روز بی‌هوش بوده، در صورتی که روزه واجب معین باشد روزه بر او واجب نیست، ولی اگر قبل از ظهر به هوش آید، بنابر احتیاط واجب باید روزه آن روز را تمام کرده و قضای آن را نیز بگیرد. (17)

آیت اللّه مکارم: احتیاط واجب آن است که روزه آن روز را تمام کند و قضای آن را هم بجا آورد. (18)

 پی نوشت ها:

1- . توضیح المسائل مراجع، ج1، م 1728.

2- . تحریر الوسیله، ج1، ص293، م 1.

3- . توضیح المسائل مراجع، م 1743.

4- . آیة الله خامنه ای، اجوبة الاستفتائات، ص157، س 748 و 754.

5- . پرسشها و پاسخها،نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری، س 138، ص373.

6- . پرسشها و پاسخها،نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری، س 138، ص139.

7- . استفتائات امام، ج1، ص333، س88.

8- . توضیح المسائل مراجع، ج1، ص930، م1583.

9- . اجوبة الاستفتائات، آیت اللّه خامنه ای، ص160، س768.

10- . همان، ص160، س766.

11- . استفتائات، آیة الله مکارم، ج2، ص148، س424.

12- . استفتائات، آیة الله مکارم، ج2، ص148، س423.

13- . استفتائات امام، ج1، ص320، س50.

14- . توضیح المسائل مراجع، م 1728.

 15- . توضیح المسائل مراجع، م 417؛ استفتائات امام، ج1، س 417.

16- . توضیح المسائل مراجع، ج1، ص918، م 1558.

17- . توضیح المسائل مراجع، ج1، ص918، م 1558.

18- . توضیح المسائل مراجع، ج1، ص918، م 1558.

منبع: تبلیغ در رمضان - جمعی از نویسندگان مجله مبلّغان-ص1324-1328

مُبطلات روزه
روزه دار بايد از «اذان صبح» تا «مغرب» از برخى كارها بپرهيزد و اگر پرهيز نكند، روزه اش باطل مى شود، به مجموعه اين كارها «مُبطلاتِ روزه» گفته مى شود، كه عبارتند از:
* خوردن و آشاميدن.
* دروغ بستن به خدا و پيغمبر صلى الله عليه و آله و جانشينان آن حضرت عليهم السلام.
* رساندن غبار غليظ به حلق. 1]
* فرو بردن تمام سر در آب. [2]
* قى كردن.
* آميزش.
* استمناء.
* باقى ماندن بر جنابت و حيض و نفاس تا اذان صبح.
* اماله كردن با چيزهاى روان. [3]

پی نوشت:
[1]: آيات عظام، اراكى، خويى، سيستانى، بهجت: رساندن غبار به حلق. آية اللَّه زنجانى: احتياط مستحب آن است كه از رساندن غبار به حلق جلوگيرى كند.
[2]: آية اللَّه گلپايگانى، آية اللَّه صافى: فروبردن تمام سر در آب حرام است و بنابر احتياط لازم روزه راهم باطل مى كند. آية اللَّه زنجانى: بر روزه دار حرام است سر را در آب فرو برد ولى ظاهراً روزه را باطل نمى كند. آية اللَّه سيستانى: روزه را باطل نمى كند، گر چه كراهت شديد دارد.

[3]: توضيح المسائل، م ۱۵۷۲.

نيت روزه

۱- روزه از عبادات است و بايد براى انجام فرمان خداوند به جا آورده شود. [۲]
۲- انسان مى تواند در هر شب ماه رمضان براى روزه فرداى آن، نيّت كند و بهتر است كه شب اوّل ماه هم روزه همه ماه را نيّت كند. [۳]
۳- لازم نيست نيّت روزه را به زبان بگويد بلكه همين قدر كه براى انجام دستور خداوند عالم، از اذان صبح تا مغرب، كارى كه روزه را باطل مى كند انجام ندهد كافى است. [۴]

پی نوشت ها:
[۱]: متن اين بخش، از كتاب «آموزش فقه»، محمّد حسين فلاح زاده و حواشى آن از كتب فقهى مراجع عظام تقليد گرفته شده است.
[۲]: توضيح المسائل، م ۱۵۵۰.

[۳]: توضيح المسائل، م ۱۵۵۱.
[۴]: توضيح المسائل، م ۱۵۵۰.

منبع: آیینه رمضان - محمد حسین فلاح زاده - صفحه۱۳۸

روزه هاى حرام و مكروه

۱. روزه عيد فطر و قربان حرام است، و نيز روزى را كه انسان نمى داند آخر شعبان است يا اول رمضان، اگر به نيت اول رمضان روزه بگيرد، حرام مى باشد.

2. اگر زن به واسطه گرفتن روزه مستحبى حق شوهرش از بين برود، و همچنين اگر شوهر او را از گرفتن روزه مستحبى جلوگيرى كند، بنابر احتياط واجب بايد خوددارى كند.

3.روزه مستحبى اولاد اگر اسباب اذيت پدر و مادر يا جد شود، جايز نيست، بلكه اگر اسباب اذيت آنان نشود، ولى او را از گرفتن روزه مستحبى جلوگيرى كنند، احتياط واجب آن است كه روزه نگيرد.

4.اگر پسر بدون اجازه پدر روزه مستحبى بگيرد، و در بين روز پدر او را نهى كند، بايد افطار كند.

5. كسى كه مى داند روزه براى او ضرر ندارد، اگرچه دكتر بگويد ضرر دارد، بايد روزه بگيرد. و كسى كه يقين يا گمان دارد كه روزه برايش ضرر دارد، اگرچه دكتر بگويد ضرر ندارد، بايد روزه نگيرد، و اگر روزه بگيرد، صحيح نيست، مگر آن كه به قصد قربت بگيرد و بعد معلوم شود ضرر نداشته.

6. اگر انسان احتمال بدهد كه روزه برايش ضرر دارد و از آن احتمال ترس براى او پيدا شود، چنانچه احتمال او در نظر مردم بجا باشد، نبايد روزه بگيرد، و اگر روزه بگيرد صحيح نيست، مگر آن كه به قصد قربت گرفته باشد و بعد معلوم شود ضرر نداشته.

7.كسى كه عقيده اش اين است كه روزه براى او ضرر ندارد، اگر روزه بگيرد و بعد از مغرب بفهمد روزه براى او ضرر داشته، بايد قضاى آن را بجا آورد.

8. غير از روزه هايى كه گفته شد، روزه هاى حرام ديگرى هم هست كه در كتابهاى مفصل گفته شده است.

9.روزه روز عاشورا و روزى كه انسان شك دارد روز عرفه است يا عيد قربان، مكروه است.

شرايط صحت روزه

۱ -تمام شرائطى كه در وجوب روزه ذكر شد غير از شرط بلوغ، زيرا روزه غير بالغ نيز صحيح است، ولى روزه مجنون ومريض ومسافر وحائض ونفساء صحيح نيست. 

۲ -اسلام 

۳- اينكه روزه دار مست نباشد. 

۴- نيت و قصد قربت به خداوند از اذان صبح تا اذان مغرب، و فصل جداگانه اى در باب نيت و احكام آن خواهد
آمد.

 ۵-از تمام چيزهائى كه روزه را باطل مى كند (مفطرات) خوددارى كند كه شرح آن خواهد آمد. 

۶ -اگر در شب جنب شده باشد قبل از اذان صبح غسل جنابت كند. 

۷- اگر زن قبل از طلوع فجر (اذان صبح) از حيض يا نفاس پاك شد غسل كند.

 ۸- زن اگر مستحاضه كثيره يامتوسطه است غسلهايش را در روز انجام دهد.

 شرايط وجوب روزه

۱- اينكه انسان از اول طلوع فجر به حد بلوغ شرعى رسيده باشد. رسيدن به حد بلوغ شرعى به يكى از اين چند امر حاصل مى شود: 

الف- اگر پسر است پانزده سالش كامل وداخل در شانزده سالگى شود واگر دختر است نه سالش كامل وداخل در ده سالگى شود.
ب- موى زبر و خشن بر زهار و بالاى عورت پسر يا دختر برويد. 

ج- خارج شدن منى از پسر چه در خواب چه در بيدارى و خارج شدن خون حيض از دختر. البته ديدن خون حيض بتنهائى بلوغ را اثبات نمى كند، بلكه اگر شك كردند در اينكه نه سالش تمام شده يانه، ديدن خون نشانگر اين است كه نه سالش تمام شده است، واما اگر يقين داشته باشند كه نه سالش تمام نشده و خون ببيند، اين خون استحاضه است اگر چه داراى صفات حيض باشد. همچنين روئيدن موى خشن در دختر اطمينان مى آورد به اينكه دختر نه سالش تمام شده است ولى در جائى كه يقين داريم دختر داخل درده سال نشده، بلوغ را اثبات نمى كند. 

۲- اينكه در تمام روز عاقل باشد.

 ۳- در روز بيهوش نشده باشد. 

۴ -مرضى نداشته باشد كه روزه برايش ضرر داشته باشد.

 ۵- مسافر نباشد يا در سفرى باشد كه نمازش شكسته نمى شود. (وفصل جداگانه اى براى احكام مسافر در ماه رمضان قرار خواهيم داد). 

۶ -اينكه زن حتى براى لحظه اى در روز حيض يانفاس نباشد. 

يادآورى: اين شرائطى كه ذكر شد، شرايط وجوب روزه بود. پس هر كسى كه واجد اين شرايط باشد روزه بر او واجب است. ولكن آيا روزه اين شخص صحيح ومقبول است يا نه، متوقف بر شرايط ديگرى است كه شرايط صحت ناميده مى شود. پس كسى كه داراى شرايط وجوب وشرايط صحت باشد روزه بر او واجب است (بخاطر دارا بودن شرايط وجوب) وروزه اش نيز صحيح ومقبول خواهد بود (بخاطر دارا بودن شرايط صحت).