زندگي سيدرضي گردآورنده ي نهج البلاغه
شريف ابوالحسن محمد الرضي الموسوي در سال ۳۵۹ ه. در بغداد متولد شد. جد هفتم او از سوي پدر طاهر ذي المناقب ابواحمد الحسين، امام موسي الكاظم (ع) است و جد مادريش امام زين العابدين (ع).
پدرش حسين نقابت خاندان ابي طالب، اميري حج و نظر در مظالم را به عهده داشت. معزالدوله ي بختيار از امراي آل بويه وي را از اين سمتها بر كنار كرد، ليكن حسين تن به خواري نداد. تا اينكه عضدالدوله در سال ۳۶۷ وارد بغداد شد و دولت آل بويه را يكپارچه كرد، و در سال ۳۶۹ پدر رضي را دستگير و در قلعه ي فارس به زندان انداخت و املاكش را مصادره كرد. در آن هنگام ده سال بيشتر از زندگي رضي نمي گذشت و به سرودن اشعار آغاز نهاده بود، چون شنيد كه مطهر بن عبدالله وزير عضدالدوله به پدرش گفته است: «چه اندازه در برابر ما به استخوانهاي پوسيده مي‌بالي! » و مقصودش نياكان وي از امامان شيعه بود، از اين اهانت سخت به خشم آمده قصيده اي در هجو مطهر سرود، در آن قصيده ضمن هجو و تهديد آن وزير، پدر خود را مي‌ستايد و بدو افتخار مي‌كند. شگفت آنكه اين قصيده ي بلند و استوار كار كودكي دهساله است و به نبوغي پيشرس دلالت دارد.
شريف هيچ مالي از كسي نمي پذيرفت و شعر خود را هم وسيله ي كسب ماديات نساخته بود، بلكه مدح خلفا و ملوك و امراء را بر پايه ي روابط دوستانه، يا منظورهاي سياسي گذاشته بود و به همين مناسبت در نظر آنان جلال و شكوه بسياري داشت. بهاء الدوله به وي لقب «رضي ذي الحسين» داد. شرف الدوله پدرش را آزاد كرد و بهاءالدوله علاوه بر بازگرداندن مسئوليتهاي پيشين به وي، نظارت بر امور سادات خاندان ابي طالب در سراسر مملكت را هم بر آنها افزود، ليكن حسين ترجيح داد به استراحت بپردازد و تا هنگام درگذشت، همه ي آن كارها را به تدريج به شريف رضي واگذار كرد.
رضي در نزد دانشمندان روزگار خود در بغداد دانشهاي گوناگوني آموخت: از ابوعلي فارسي و ابن جني و مرزباني، نحو و لغت، از قاضي عبدالجبار، مكتب اعتزال، از شيخ مفيد، فقه و اصول عقيده ي امامي، و از استادان تفسير و حديث و فلسفه و كلام و علوم بلاغي نيز سود جست.
در اشعار عاشقانه ي شريف دركي راستين و احساساتي آتشين موج مي‌زند. وي در غزليات خود كمال عفت و پاكي را رعايت كرده است، و بيشتر اشعار او با زندگي و تاثرات ذهني او پيوند دارد.
مرثيه نيز در اشعار شريف جايگاه خاصي دارد. مراثي بسياري براي مادر و پدر و استادان و دوستان خود چون ابن جني و ابي اسحاق الصابي گفته است. ليكن بيشترين مرثيه‌هاي او درباره ي جدش حسين بن علي (ع) است. سادگي و متانت كلمات مرثيه‌هاي او باعث شده بود كه نوحه خوانان در بغداد و كربلا اين ابيات را به صورت نوحه مي‌خواندند.
سيد رضي در نثر نيز استاد بود و از جمله آثارش بجز تاليف نهج البلاغه در سال ۴۰۰ ه.، كتابهاي ذيل است:
المتشابه في القرآن، مجازات الاثار النبويه، تلخيص البيان عن مجازات القرآن، الخصائص و كتابهاي ديگر.
وفات او در بغداد در سال ۴۰۶ اتفاق افتاد.

براي اطلاع بيشتر به منابع زير مراجعه كنيد:
شوقي ضيف، تاريخ الادب العربي، ج ۵
مناهل الادب العربي، شريف رضي، شماره ي ۱۴
ديوان شريف رضي.
جعفري، سيد محمدمهدي، سيد رضي، تهران، طرح نو، چاپ دوم ۱۳۷۸.