حضرت امام محمد باقر (علیه السّلام) می فرمایند:

1- اسلام بر پنج رکن پایگذاری شده است : نماز، زکات، روزه حج، ولایت، و در هیچ چیز به اندازه ولایت توصیه و تاٴکید نشده است.

منبع : اصول کافی

2- نصیحت و خیر خواهی مومن، بر مومن واجب است.

منبع : اصول کافی(ج٢ص٢٢٠)

3- بر هر مومنی واجب است،٬ هفتاد گناه کبیره را در برادر مومن خود بپوشاند.

منبع : اصول کافی،ج٢/ص٢٠٧ ،حدیث٨.

4- همانا خداوند عزّوجلّ کسی را که در میان جمع به شوخی و بذله گویی بپردازد و در کلام او فحش و ناسزا نباشد٬ دوست می دارد.

منبع : اصول کافی،ج٢/ص۶۶٣ ،حدیث۴.

5- حمران مى‏گوید هنگامى که از سفر زیارت امام حسین (علیه السّلام) برگشتم، امام باقر (علیه السّلام) به دیدارم آمد و فرمودند: اى حمران! به تو مژده مى‌دهم که هر کس قبور شهیدان آل محمد (صلی الله علیه و آله و سلّم) را زیارت کند و مرادش از این کار رضایت خدا و تقرب به پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلّم) باشد، از گناهانش بیرون مى‏آید مانند روزى که مادرش او را زاده است.

منبع : امالى شیخ طوسى، ج 2، ص 28، چاپ نجف/ بحارالانوار، ج 98، ص 20.

6- زیارت قبر رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم) و زیارت مزار شهیدان، و زیارت مرقد امام حسین (علیه السّلام) معادل است با حج مقبولى که همراه رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم) بجا آورده شود.

منبع : مستدرک الوسائل، ج 1 ص 266/ کامل الزیارات، ص 156.

7- اگر مردم مى‏دانستند که چه فضیلتى در زیارت مرقد امام حسین (علیه السّلام) است از شوق زیارت مى‏مردند.

منبع : ثواب الاعمال، ص 319؛ به نقل از کامل الزیارات.

8- به خدا سوگند، شیعه ما نیست مگر آن کس که از خدای پروا کند و از وی فرمان برد، و اینان شناخته نمی شوند مگر به تواضع، خشوع، ادای امانت، زیادی یاد خدا، روزه، نماز، نیکی به پدر و مادر و رسیدگی به همسایگان مستمند، زمین گیر، و بدهکاران و یتیمان٬ و نیز راستگویی در سخن، تلاوت قرآن و باز داشتن زبان از مردم جز نیکی.

منبع : تحف العقول ٣٣٨

9- صدقه دادن روز جمعه [ثوابش] دو چندان می شود؛ زیرا روز جمعه بر دیگر روزها فضیلت داد.

منبع : علل الشرائع

10- … مهدی ظهور می کند… و به خدا سوگند سیصد و سیزده نفر که در میان آنان پنجاه زن است٬ همچون پاره های ابرهای  پاییزی از هر سو و پشت سر هم در مکه گرد می آیند بی آنکه از پیش قرار و وعده ای نهاده باشند. این است معنای آیه ی شریفه : ((هر کجا باشید خداوند همه ی شما را گرد می آورد)).

منبع : البحار 52/222

11- برای هیچ کس حلال نیست از مالی که خمس آن پرداخت نشده چیزی بخرد تا آنکه حق ما (خمس آن مال) را به ما برسانند.

منبع : الوسائل 4/337

12- به خدا سوگند ما از جانب خدا برائتی نداریم، و میان ما و خداوند خویشی نیست و ما را بر خدا حجتی نباشد، و جز با اطاعت خدا نزدیک نشویم. پس هر یک از شما که فرمانبردار خدا باشد٬ ولایت ما سودش رساند و هر یک از شما که خدا را نافرمانی کند، ولایت ما سودش نرساند. وای بر شما فریب نخورید! وای بر شما فریب نخورید.

منبع : وسائل الشیعه 11/185

13- صله رحم اعمال را پاک می گرداند، و داراییها را فزونی می بخشد، بلا را دور می گرداند، حسابرسی [در قیامت] را آسان می کند و مرگ را به تاخیر می اندازد.

منبع : الکافی 2/150

14- کسی که شب قدر را [با دعا و عبادت خدا] زنده دارد، گناهانش آمرزیده شود، گرچه به عدد ستارگان آسمان و سنگینی کوهها و وزن دریاها باشد.

منبع : البحار 98/168

15- از حقّ مؤمن بر برادر مومنش این است که گرسنگی او را سیر کند، و برهنگی او را بپوشاند، و اندوه و ناراحتی او را بر طرف سازد، و قرضش را بپردازد و چون از دنیا رفت به جای او خانواده و فرزندانش را سرپرست باشد.

منبع : الکافی 2/169

16- جابر گفت : به امام باقر (علیه السّلام) عرض کردم : خداوند شما را رحمت کند، صبر نیکو چیست؟ حضرت فرمود: آن صبری است که در آن٬ نزد مردم گله و شکایت نشود.

منبع : الکافی 2/93

17- هرگاه انسان مالی از حرام بدست آورد نه حجّتی از او پذیرفته شود، نه عمره ای و نه صله رحمی و حتّی در ازدواج و زناشویی او تاثیر سوء می گذارد.

منبع : أمالی الطوسیّ 680

18- امر به معروف و نهی از منکر،راه انبیا و روش صالحان است؛ واجبی بس بزرگ که واجبات دیگر به آن برپا می گردد، و با آن راهها ایمن، کسب ها حلال، ستمها دفع و زمین آباد می شود، از دشمنان انتقام گرفته  میشود کارها سامان می یابد.

منبع : الکافی 5/56

19- امام باقر (علیه السّلام) درباره ی امام سجّاد (علیه السّلام) فرمودند: آن حضرت در دل شب تاریک از خانه بیرون می رفت و انبان را بر پشت خود حمل می کرد و به در یکایک خانه می رفت و آنها را می کوبید و به هر کس که در را باز می کرد چیزی می داد. آن حضرت هرگاه به فقیری چیزی می داد، صورت خود را می پوشاند که او را نشناسند.

منبع : البحار 78/284

20- سوگند به خدا که خداوند متعال از مردم جز دو کار نخواسته است؛ به نعمت های او اعترف کنند تا فزون ترشان دهد و به گنهان اقرار ورزند تا گناهانشان را بیامرزد.

منبع : الکافی 2/426

21- خداوند دوست دارد کسی را که با مردم مزاح و شوخی کند، امّا سخن زشت به زبان نیاورد و نیز کسی را که در اندیشیدن یکتاست و کسی را که آراسته به صبر و شکیبایی باشد و کسی را که به نماز خواندن افتخار کند.

منبع : المحاسن 1/456

22- نخستین چیزی که از بنده حسابرسی می شود نماز است، اگر پذیرفته شود سایر اعمال او نیز پذیرفته خواهد شد. نماز اگر در وقت خودش [انجام گیرد و] بالا  رود، به سوی صاحبش بر می گردد در حالی که سپید و درخشان است و می گوید: مرا حفظ کردی، خدا تو را حفظ کند. و اگر در غیر وقت خود و بدون رعایت آداب و حدود آن [انجام شود و] بالا رود، به سوی صاحبش بر می گردد در حالی که سیاه و تاریک است و می گوید : مرا ضالیع کردی، خداوند تو را ضایع کند.

منبع : البحار 80/25

23- شیعیان ما را به زیارت قبر حسین بن علی (علیه السّلام) فرمان دهید؛ زیرا زیارت آن، روزی را زیاد می کند، عمر را دراز می گرداند و بدیها را دور می سازد.

منبع : البحار 101/4

تعلیم و تعلّم

24- امام باقر (علیه السّلام) از رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلّم) حدیث کرده اند که فرمودند: صبح کن و روزت را بگذران که یا عالم باشی یا علم آموز ، بپرهیز از اینکه عمرت در لذائذ غفلت زا و کامجوئیهای زیانبخش سپری گردد.

منبع : مشکوةالانوار ،ص133

 

25- دنیا بازاری از بازارها است. گروهی از این بازار خارج می شوند، کالای نافع و سود بخش می برند و بعضی با متاع مضر و زیانبار از این بازار بیرون می آیند.

منبع : بحار ،جلد17،ص166

محبوبیت در جامعه

26- بشاشت و گشاده روئی در برخوردهای اجتماعی ، مایه ی جلب محبت مردم و قرب به خداوند است.

منبع : بحار 17،ص624

تفقه در دین

27- اگر جوان شیعه ای را نزد من بیاورند که تفقّه در دین نمی کند او را به مجازات درد ناکی کیفر خواهم کرد.

منبع : بحار ، جلد 1، ص66

گفتار و رفتار ذلت آمیز

28- با اقران و امثال خود مصاحبت کن و با کسانیکه مساعدت و کمک آنان بی نیازت میسازد رفاقت مکن چه این کار مایه ی ذلت و خواری است.

منبع : مکارم الاخلاق ،ص131

ذلت بی لیاقتی

29- بد آدمی است آنکس که در خویشتن مِیلی را بپرورد که در راه رسیدن به آن دچار ذلت و خواری شود.

منبع : محجة البیضاء جلد 4 ص108

فرزندان زنا

30- امام باقر (علیه السّلام) درباره ی علت حرمت شراب می فرمایند : دائم الخمر مانند بت پرست است. کسی که به طور مداوم و پی گیر میگساری کند مبتلا به رعشه می شود، سجایای اخلاقی و مردانگی اش نابود می گردد. شراب چنان آدمی را در گناه جسور می کند که ازخونریزی و زنا باک ندارد.

منبع : بحار جلد 14 ص771

آراستن و زیبایی

31- امام باقر (علیه السّلام) فرمودند: که حضرت علیّ بن ابیطالب (علیه السّلام) در ایّام خلافت با غلام خود قنبر برای معامله به بازار بزازها آمد، به مرد کاسبی فرمودند دو لباس داری به من بفروشی؟ مرد کاسب عرض کرد بلی ای پیشوای مسلمین ، جنسی را که احتیاج داری نزد من است . حضرت وقتی متوجّه شدند که مرد کاسب او را شناخته  و به عنوان امیرالمؤمنین خطابش کرده است ، معامله نکرد و از دکّان او گذشت و مقابل بزّاز دیگری که جوان بود توقّف کرد و دو لباس خرید یکی را به سه درهم و دیگری را به دو درهم، پس به قنبر فرمودند : سه درهمی را تو بردار. عرض کرد مولای من شایسته تر آن است که شما لباس سه درهمی را بپوشی ، زیرا منبر می روی و با مردم سخن می گویی و باید لباس شما بهتر باشد، حضرت فرمودند تو جوانی و مانند سایر جوانان به تجمّل و زیبایی رغبت بسیار داری ، به علاوه من از خدای خود حیا می کنم که لباسم از تو بهتر باشد ، زیرا از پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلّم) شنیده ام درباره ی غلامان سفارش می فرمودند که به آنان همان لباسی را بپوشانید که خود می پوشید و همان غذا را بخورانید که خود می خورید. 

منبع :مستدرک 1 ، ص210

در این حدیث، سه نکته جلب توجه می کند :

اول آن که زمامداران در معاملات عادی نباید از مقام خود  سوءاستفاده کنند . علی (علیه السّلام) عملاً به مرد کاسب فهماندند : آن که می خواهد لباس بخرد یک فرد عادی مملکت به نام علیّ بن ابیطالب است، نه امیرالمؤمنین شخص اول کشور ، و چون حضرت را امیرالمؤمنین خطاب نموده بود با وی معامله نکرد.

دوم آنکه غلامان ، در آیین مقدّس اسلام به قدری مورد حمایت  هستند که پیشوای مسلمین صریحاً توصیه فرموده اند : لباس و غذای آنان ، با لباس و غذای آقایان آنها یکسان باشد.

سوم آنکه اولیای گرامی اسلام از تمایل خود آرایی و تجمّل دوستی  جوانان در حدود مصلحت حمایت می کنند، به همین جهت علی (علیه السّلام)  جامه ی بهتر را به قنبر دادند تا او را از پوشیدن آن لباس ، شادمان و مسرور کند، و بدین وسیله تمایل زیبا پسندیش را ارضاء نماید.

سخن حق و باطل

32- امام باقر (علیه السّلام) فرموده اند: از اندرزهای لقمان حکیم به فرزندش این بود که فرزند عزیز، کسیکه با گناهکار شریک شود راه ناپاکی را از وی یاد می گیرد، کسیکه مجادله را دوست داشته باشد مورد فحش و دشنام واقع می شود، کسیکه با رفیق بد همگام گردد از فساد اخلاق سالم نمی ماند، کسیکه مالک زبان خود نباشد سرانجام پشیمان خواهد گشت.

منبع : بحار 5 ،ص322

تفریحات سالم و شادمانی

33- انس مطبوع و لذّت بخش مردان با ایمان در سه چیز است: بهره مندی از زنان و شرکت در بزم دوستان و برادران و خلوت کردن با خداوند در نماز شب.

منبع : سفینه 2 ، لها،ص519

در نظر رهبر گرامی اسلام سعادت بشر عبارت ازتکمیل تمام جهات مادی ومعنوی و ارضاء کلیه ی تمایلات انسانی و حیوانی است. کسیکه به عنوان توجه به جهات معنوی تمایلات مادی خود را نادیده گرفت به خطا رفته و همچنین کسیکه درجلب لذائذ مادی جهات روحانی را از دست داد او نیز به بیراهه قدم گذارده است.

ارضاء غرایز و سعادت

34- حفظ موازنه و تعادل جسم و جان بزرگترین عامل پیروزی و سعادت انسان است.

منبع : وسائل جلد 4 ص 106

ائمه اسلام (علیهما السّلام) در مواردی که پیروان خود را دچار تندروی در جنبه ی معنوی یا شأن مادی می دیدند فوراً با تذکرات لازم آنها را تعدیل نموده و به راه مستقیم هدایت می نمودند.

35- آرمیدن در آغوش تنبلی و بطالت، دوری جستن از خوشبختی و سعادت است.

منبع : غررالحکم ،ص729

سنت گذاران

36- هر بنده ای از بندگان خدا روش گمراه کننده ای را بین مردم بنیان نهد برای او گناهی همانند گناه کسانی است که مرتکب آن عمل شده اند بدون آنکه از گناه عاملین آن کاسته شود.

منبع : سفینه ،سنن،ص665

حرمت مشروبات الکلی

37- اما باقر (علیه السّلام) درباره ی علت حرمت شراب می فرمایند : دائم الخمر مانند بت پرست است. کسی که به طور مداوم و پی گیر میگساری کند مبتلا به رعشه می شود، سجایای اخلاقی و مردانگیش نابود می گردد. شراب چنان آدمی را در گناه جسور می کند که از خونریزی و زنا باک ندارد.

منبع : بحار جلد 14 ص771

بدی و پلیدی

38- خداوند برای شرور و بدیها ، قفلهایی قرار داده  که مردم از خطرات آن ها بر کنار باشند. شراب کلید قفل های بسته ی شرور و ناپاکی است، ولی خطر دروغ از شراب بیشتر است.

منبع : وسائلجلد3 ص232

استدعای عفو

39- خداوند از مردم خواستار دو فضیلت است: به نعمتها اقرار کنند تا بر آن بیفزاید، و به گناهان اعتراف نمایند تا آن ها را ببخشد.

منبع : کافی جلد2ص426

شقاوت و سعادت

40- سوال کردند مرد مسلمانی را زیبایی زن دیوانه ای واله و مجذوب می کند، آیا او را به همسری خود انتخاب نماید؟ فرمودند: نه ولی اگر کنیز دیوانه ای باشد می تواند با او همبستر شود و تمایل جنسی خود را ارضاء نماید ولی مراقب باشد آبستن نشود .

منبع : وسائل جلد5 ص10

از این حدیث به خوبی می توان استفاده کرد که پیشوای اسلام به سلامت عقلی اجتماع توجه کامل دارد.

خطرات شهوت نفسانی

41- طبیعت بشر با شهوت و میل و حرص و ترس و خشم و لذت آمیخته شده است جز آنکه در بین مردم کسانی هستند که این پیوند و کشش طبیعی را با نیروی تقوی و حیا و تنزّه مهار کرده اند. موقعیکه نفس متجاوزت، تو را به گناه می خواند به آسمان با عظمت و کیهان حیرت زا نگاه کن و از خداوند بزرگی که جهان را آفریده و بر آن حکومت می کند بترس و از گناه خودداری کن، اگر از خداوند توانا خوف نداری به زمین نظر افکن شاید از حکومت بشری و افکار عمومی شرم کنی و مرتکب معصیت نشوی، اگر جرأت و جسارتت به جایی رسیده که نه از حکومت الهی می ترسی و نه از مردم زمین شرم داری خود را از صف انسان ها خارج بدان و در عداد بهائم و حیوانات به حساب آور.

منبع :مستدرک2،ص287

تحمیل عبادت

42- اسلام آئین محکم واستوار الهی است با مدارا در آن وارد شوید و بندگان خدا را در عبادت خداوند مجبور ننمائید.

منبع: کافی جلد2 صفحه 86