آثار و نتايج نهضت عاشورا
شهادت مظلومانه سيدالشهدا و يارانش در كربلا، تاءثير بيدارگر و حركت آفرين داشت و خونى تازه در رگهاى جامعه اسلامى دواند و جوّ نامطلوب را شكست و امتدادهاى آن حماسه ، در طول تاريخ ، جاودانه ماند. حتى در همان سفر اسارت اهل بيت نيز تاثيرات سياسى اين حادثه در انديشه هاى مردم آشكار شد. گروهى از اسرا را كه به شام مى بردند، چون به تكريت رسيدند، مسيحيان آنجا در كليساها جمع شدند و به نشان اندوه بر كشته شدن حسين عليه السّلام ، ناقوس نواختند و نگذاشتند آن سربازان وارد آنجا شوند. به شهر (لينا) نيز رسيدند. مردم آنجا همگى گرد آمدند و
بر حسين و دودمانش سلام و درود فرستادند و امويان را لعن كردند و سربازان را از آنجا بيرون كردند. چون خبر يافتند كه مردم (جُهينه ) هم جمع شدند تا با سربازان بجنگند وارد آن نشدند. به قلعه (كفر طاب ) رفتند، به آنجا نيز راهشان ندادند. به حمس كه وارد شدند، مردم تظاهرات كردند و شعار دادند: (اَكُفْرا بَعدَ ايمانٍ وَ ضَلالا بَعدَ هُدىً؟) (آيا كفر پس از ايمان و گمراهى بعد از هدايت ؟) و با آنان درگير شدند و تعدادى را كشتند.(1) برخى از تاثيرات حماسه عاشورا از اين قرار است :
1- قطع نفوذ دينى بنى اميّه بر افكار مردم
2- احساس گناه وشرمسارى درجامعه ، بخاطريارى نكردن حق وكوتاهى در اداى تكليف
3- فروريختن ترسها و رعبها از اقدام و قيام بر ضدّ ستم
4-رسوايى يزيديان و حزب حاكم اموى
5- بيدارى روح مبارزه در مردم
6- تقويت و رشد انگيزه هاى مبارزاتى انقلابيّون
7- پديد آمدن مكتب جديد اخلاقى و انسانى (ارزشهاى نوين عاشورايى و حسينى )
8- پديد آمدن انقلابهاى متعدّد با الهام از حماسه كربلا
9- الهام بخشى عاشورا به همه نهضتهاى رهايى بخش و حركتهاى انقلابى تاريخ
10- تبديل شدن (كربلا) به دانشگاه عشق و ايمان و جهاد و شهادت ، براى نسلهاى انقلابى شيعه
11- به وجود آمدن پايگاه نيرومند و عميق و گسترده تبليغى و سازندگى در طول تاريخ ، بر محور شخصيّت و شهادت سيدالشهدا عليه السّلام
از نهضتهاى شيعى پس از عاشورا، مى توان (انقلاب توابين )، (انقلاب مدينه )، (قيام مختار)، (قيام زيد)، و … حركتهاى ديگر را نام برد. براى توضيح بيشتر، به مدخل خاص هر يك از اين نهضتها در همين مجموعه مراجعه شود. تاءثير حماسه عاشورا را در انقلابهاى بزرگى كه در طول تاريخ ، بر ضدّ ستم انجام گرفته ، چه در عراق و ايران و چه در كشورهاى ديگر، نبايد از ياد برد. (فرهنگ شهادت ) و انگيزه جهاد و جانبازى كه در انقلاب اسلامى ايران و هشت سال دفاع مقدس در جبهه ها جلوه گر بود، گوشه اى از اين تاءثير پذيرى است . شعار (نهضت ما حسينيه ، رهبر ما خمينيه ) كه درمبارزات ملّت مسلمان ايران بر ضدّ طاغوت طنين افكن بود و نيز شور حسينى جبهه هاى رزم ايران ، گواه روشن تاثير گذارى كربلا در قرنها پس از آن حماسه مقدّس است . يكىاز نويسندگان محقّق ، نتايج نهضت كربلا را عبارت مى داند از:
1- پيروزى مساله اسلام و حفظ آن از نابودى
2- هزيمت امويان از عرصه فكرى مسلمين
3- شناخت اهل بيت بعنوان نمونه هاى پيشوايى امّت
4- تمركز شيعه از بُعد اعتقادى بر محور امامت
5- وحدت صفوف شيعه در جبهه مبارزه
6 -ايجاد حسّ اجتماعى در مردم
7- شكوفايى موهبتهاى ادبى و پديد آمدن ادبيات عاشورايى
8- منابر وعظ و ارشاد، به عنوان وسيله آگاهانيدن مردم
9- تداوم انقلاب بصورت زمينه سازى نهضتهاى پس از عاشورا(2)
حادثه كربلا، گشاينده جبهه اعتراض عليه حكومت امويان و سپس عباسيان شد، چه به صورت فردى كه روحهاى بزرگ را به عصيان و افشاگرى واداشت ، و چه به شكل مبارزه هاى گروهى و قيامهاى عمومى در شهرى خاصّ يا منطقه اى وسيع .(3)

منابع:

1- عاشورا فى الا دب العاملى المعاصر ، ص 54 به نقل از منتخب طريحى و مقتل ابى مخنف .
2- براى تفصيل آن ر . ك‍ : (حياة الا مام الحسين ) ، باقر شريف القرشى ، ج 3 ، ص 436 ، (معطيات الثورة ) .
3- در اين زمينه ها ر . ك‍ : (الا نتفاضات الشيعيّه ) ، هاشم معروف الحسنى ؛ (امامان وجنبشهاى مكتبى )، محمدتقى مدرّسى .