سروش ایزد

خوش خلقى و انسان دوستى

از مبانى تربيت و اخلاق در نهج البلاغة حسن معاشرت و خوش خلقى و انسان دوستى است. امام به زمامداران خود توصيه مى فرمود كه با همه مردم مهربان باشند.
۱- «أوصِيكُما وَ جَمِيعَ وَلَدى وَ أهْلِى وَ مَنْ بَلَغَهُ كِتابِى بِتَقْوَى اللّه ِ وَ نَظْمِ أمْرِكُمْ. » نهج البلاغة، نامه ۴۷.

در عهدنامه مالك اشتر چنين آمده است:
مهربانى و خوش رفتارى با رعيت تمامى مردم چه مسلمان و چه غير مسلمان را در دل خود جاى ده. با آنان مهرورزى كن و همچون جانور شكارى مباش كه خوردنشان را غنيمت شمارى ؛ زيرا مردم دو دسته اند: يا برادر دينى توأند و دسته ديگر در آفرينش با تو همانند مى باشد. خواسته يا ناخواسته خطايى از آنان سر مى زند، به خطاشان منگر و از گناهشان درگذر. » 
امام به همه انسان‌ها خطاب مى كنند:
«چنان با مردم آميزش و برخورد داشته باشيد كه اگر مرديد، بر شما بگريند و اگر زنده
۱- «أشْعِرْ قَلْبَكَ الرَّحْمَةَ لِلرَّعِيَّةِ وَ الْمَحَبَّةَ لَهُمْ وَ اللُّطْفَ بِهِمْ…. » نهج البلاغة، خطبه ۵۳.مانديد، به شما مهربانى ورزند خواستار معاشرت با شما باشند. » 

«خوش خويى، دام دوستى است و مدارا و دوستى با مردم پوشنده عيب هاست. »
امام نحوه رفتار با ديگر مردم را چنين مى پسندد:
«چون برادر دينى تو از تو بُريد خود را به پيوند با او وادار و چون روى برگرداند مهربانى پيش آر، و چون بخل ورزد از بخشش او و هنگام دورى گزيدن او، از نزديك شدن و به وقت سخت گيرى از نرمى كردن و به هنگام گناهش از عذر خواستن دريغ مدار چنان كه گويى تو بنده
۱- «خالِطُوا النَّاسَ مُخالَطَةً أنْ مُتُّمْ مَعَها بَكَوْا عَلَيْكُمْ وَ إنْ عِشْتُمْ حَنُّوا إلَيْكُمْ. » نهج البلاغة، حكمت ۱۰.

۲- «الْبَشاشَةُ حِبالَةُ الْمَوَدَّةِ وَ الاْءحْتِمَالَ قَبْرُ الْعُيُوبِ» نهج البلاغة، حكمت ۶.
اويى و او به تو نعمتى داده است و حقى بر
گردنت دارد و مبادا اين نيكى را آن جا انجام دهى كه نبايد و يا درباره كسى كه آن را نشايد به كسى كه شايسته نيكى نيست چنان رفتار نكن. » 

منبع:نهج البلاغه جوان -محمد بیستونی - صفحه۴۳.

اعمال مشترک دهه اوّل:

۱- امام صادق علیه السلام می‌فرماید: پدرم حضرت امام باقر علیه السلام به من فرمود: پسرم! در دهه نخست از ماه ذی الحجّه، هر شب میان نماز مغرب و عشا این دو رکعت نماز را ترک مکن:
در هر رکعت سوره حمد و سوره قل هو اللَّه را می‌خوانی، پس از آن این آیه (آیه ۱۴۲ سوره اعراف) را می‌خوانی:
وَ واعَدْنا مُوسی ثَلاثینَ لَیْلَةً، وَ أَتْمَمْناها بَعَشْرٍ، فَتَمَّ میقاتُ رَبِّهِ
و ما با موسی سی شب وعده گذاشتیم سپس آن را با ده شب دیگر تکمیل نمودیم به این ترتیب میعاد پروردگارش (با او

أَرْبَعینَ لَیْلَةً، وَ قالَ مُوسی لِأَخیهِ هارُونَ اخْلُفْنی فی قَوْمی وَ أَصْلِحْ
چهل شب تمام شد و موسی به برادرش هارون گفت: جانشین من در میان قومم باش و (آنها را) اصلاح کن

وَلا تَتَّبِعْ سَبیلَ الْمُفْسِدینَ.
و از روش مفسدان پیروی منما.

اگر چنین کنی، در ثواب حاجیان، و اعمال حجّ آنها شریک می‌شوی. [۱]

 ۲- روزه گرفتن در نُه روز اوّل. در روایتی از امام موسی کاظم علیه السلام نقل شده است که هر کس نُه روز اوّل ذی الحجّه را روزه بدارد، خداوند ثواب روزه تمام عمر را برای او می‌نویسد. [۲] 

۳- ابوحمزه ثمالی از امام صادق علیه السلام نقل کرده است که آن حضرت، از روز اوّل تا عصر روز عرفه، پس از نماز صبح و قبل از نماز مغرب این دعا را می‌خواند:

اللهُمَّ هذِهِ الْأَیَّامُ الَّتی فَضَّلْتَها عَلَی الْأَیَّامِ وَشَرَّفْتَها، وَ قَدْ بَلَّغْتَنیها بِمَنِّکَ
خدایا این روزهایی است که برتری و شرافتش دادی بر سایر روزها و به لطف و

وَرَحْمَتِکَ، فَانْزِلْ عَلَیْنا مِنْ بَرَکاتِکَ، وَاوْسِعْ عَلَیْنا فیها مِنْ نَعْمآئِکَ،
رحمتت مرا بدانها رساندی پس برکات خودت را بر ما فرو بار و از نعمتهای خود در این روزها بر ما وسعت ده

اللهُمَّ انّی اسْئَلُکَ انْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَانْ تَهْدِیَنا فیها
خدایا من از تو خواهم که درود فرستی بر محمّد و آل محمّد و نیز خواهم که ما را دراین روزها به

لِسَبیلِ الْهُدی وَالْعَفافِ وَالْغِنی وَالْعَمَلِ فیها بِما تُحِبُّ وَتَرْضی اللَّهُمَ
راه هدایت و پاکدامنی و بی نیازی راهنمایی فرمایی و موفقمان داری به انجام آنچه دوست داری و موجب خشنودی تواست خدایا

انّی اسْئَلُکَ یا مَوْضِعَ کُلِّ شَکْوی وَیا سامِعَ کُلِّ نَجْوی وَیا شاهِدَ کُلِ
از تو خواهم ای جایگاه هر شکایت و ای شنوای هر سخن سِرّی و راز و ای حاضر در هر

مَلَأٍ، وَیا عالِمَ کُلِّ خَفِیَّةٍ، انْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ انْ تَکْشِفَ
جمع و ای دانای هر نهان که درود فرستی بر محمّد و آل محمّد و بگشایی

عَنَّا فیهَا الْبَلاءَ، وَ تَسْتَجیبَ لَنا فیهَا الدُّعآءَ، وَ تُقَوِّیَنا فیها وَ تُعینَنا،
در این روزها از ما بلا و گرفتاری را و مستجاب گردانی در آنها دعای ما را و نیرو دهی به ما در این روزها و کمکمان دهی

وَتُوَفِّقَنا فیها لِما تُحِبُّ رَبَّنا وَتَرْضی وَعَلی مَا افْتَرَضْتَ عَلَیْنا مِنْ
و موفقمان داری پروردگارا بدانچه دوست داری و خشنود گردی و بر آنچه واجب کرده ای بر ما از اطاعت خودت

طاعَتِکَ، وَطاعَةِ رَسُولِکَ وَاهْلِ وِلایَتِکَ، اللهُمَّ انّی اسْئَلُکَ یا ارْحَمَ
و اطاعت پیامبرت و اهل ولایتت خدایا از تو خواهم ای مهربانترین

الرَّاحِمینَ، انْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَانْ تَهَبَ لَنا فیهَا الرِّضا،
مهربانان که درود فرستی بر محمّد و آل محمّد و در این ایام خشنودی خویش را به من ببخش

انَّکَ سَمیعُ الدُّعآءِ، وَلا تَحْرِمْنا خَیْرَ ما تُنْزِلُ فیها مِنَ السَّمآءِ، وَطَهِّرْنا
که براستی تو شنوای دعایی و محروم مکن ما را از خیری که در این روزها از آسمان فرو باری و پاکمان کن

مِنَ الذُّنُوبِ یا عَلّامَ الْغُیُوبِ، وَاوْجِبْ لَنا فیها دارَ الْخُلُودِ، اللَّهُمَّ صَلِ
از گناهان ای دانای بر نادیدنیها و واجب گردان در این ایّام برای ما خانه جاویدان را خدایا درود فرست

عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَلا تَتْرُکْ لَنا فیها ذَنْباً الَّا غَفَرْتَهُ، وَلا هَمّاً الَّا
بر محمّد و آل محمّد و هیچ گناهی برای ما باقی مگذار جز آن که بیامرزی و نه اندوهی جز

فَرَّجْتَهُ، وَلا دَیْناً الَّا قَضَیْتَهُ، وَلا غائِباً الَّا ادَّیْتَهُ، وَلا حاجَةً مِنْ حَوائِجِ
آن که بگشایی و نه بِدهی جز آن که بپردازی و نه غایبی جز آن که به ما برسانی و نه حاجتی از حاجات

الدُّنْیا وَالْآخِرَةِ الَّا سَهَّلْتَها وَیَسَّرْتَها، انَّکَ عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدیرٌ، اللهُمَّ یا
دنیا و آخرت جز آن که آسان و هموارش گردانی که براستی تو بر هر چیز توانایی خدایا ای

عالِمَ الْخَفِیَّاتِ، یا راحِمَ الْعَبَراتِ، یا مُجیبَ الدَّعَواتِ، یا رَبَّ الْأَرَضینَ
دانای اسرار پنهان ای رحم کننده بر اشک دیدگان ای اجابت کننده دعاها ای پروردگار زمینها

وَالسَّمواتِ، یا مَنْ لا تَتَشابَهُ عَلَیْهِ الْأَصْواتُ، صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ
و آسمانها ای که صداها (ی بیشمار) بر او اشتباه نشود درود فرست بر محمّد و آل

مُحَمَّدٍ، وَاجْعَلْنا فیها مِنْ عُتَقآئِکَ وَطُلَقآئِکَ مِنَ النَّارِ، وَالْفائِزینَ بِجَنَّتِکَ،
محمّد و قرار ده ما را در این روزها ازآزادشدگان و رهایی یافتگان از آتش و نائل شوندگان به بهشتت

وَالنَّاجینَ بِرَحْمَتِکَ، یاارْحَمَ الرَّاحِمینَ، وَصَلَّی اللَّهُ عَلی سَیِّدِنا مُحَمَّدٍ
و نجات یافتگان بوسیله رحمتت ای مهربانترین مهربانان و درود خدا بر آقای ما محمّد و

وَآلِهِ اجْمَعینَ، وَسَلَّمَ عَلَیْهِمْ تَسْلیماً. [3]
آلش همگی و سلام بر همه آنان باد.

۴- آن پنج دعایی را بخواند که به فرموده امام باقر علیه السلام خداوند آن را بوسیله جبرئیل برای حضرت عیسی علیه السلام هدیه فرستاد، تا در ایّام این دهه، آنها را بخواند. آن پنج دعا چنین است:

(۱) اشْهَدُ انْ لاالهَ الَّا اللَّهُ، وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ، لَهُ الْمُلْکُ وَلَهُ الْحَمْدُ، بِیَدِهِ
(۱) گواهی دهم که معبودی جز خدای یگانه نیست که شریک ندارد از آن اوست فرمانروایی و خاص اوست ستایش هر چه خیر است
الْخَیْرُ، وَهُوَ عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدیرٌ. 

(۲) اشْهَدُ انْ لا الهَ الَّا اللَّهُ، وَحْدَهُ لا
بدست اوست و او بر هر چیز تواناست (۲) گواهی دهم که معبودی جز خدای یگانه نیست که

شَریکَ لَهُ، احَداً صَمَداً، لَمْ یَتَّخِذْ صاحِبَةً وَلا وَلَداً. (۳) اشْهَدُ انْ لا الهَ
شریک ندارد یگانه بی نیازی که همسر و فرزندی برای خود نگیرد (۳) گواهی دهم که معبودی

الَّا اللَّهُ، وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ، احَداً صَمَداً، لَمْ یَلِدْ وَلَمْ یُولَدْ، وَلَمْ یَکُنْ لَهُ
جز خدای یگانه نیست که شریک ندارد یگانه بی نیازی که نزاید و نه زاییده شده و نیست برایش

کُفُواً احَدٌ. (۴) اشْهَدُ انْ لا الهَ الَّا اللَّهُ، وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ، لَهُ الْمُلْکُ وَلَهُ
همتایی هیچ کس (۴) گواهی دهم که معبودی جز خدای یگانه نیست که شریکی ندارد از آن اوست فرمانروایی و خاص اوست

الْحَمْدُ، یُحْیی وَیُمیتُ، وَهُوَ حَیٌّ لا یَمُوتُ، بِیَدِهِ الْخَیْرُ، وَهُوَ عَلی کُلِ
ستایش زنده کند و بمیراند و اوست زنده ای که نمیرد خیر بدست اوست و او بر هر

شَیْ ءٍ قَدیرٌ. (۵) حَسْبِیَ اللَّهُ وَکَفی سَمِعَ اللَّهُ لِمَنْ دَعا، لَیْسَ وَرآءَ اللَّهِ

چیز تواناست (۵) بس است مرا خدا و کافی است بشنود خدا صدای هر کس که دعا کند ورای خدا

مُنْتَهی اشْهَدُللَّهِ بِما دَعا، وَانَّهُ بَری ءٌ مِمَّنْ تَبَرَّءَ، وَانَّ لِلَّهِ الْأخِرَةَ وَالْأُولی [4]
انتهایی نیست گواهی دهم برای خدا بدانچه خوانده است و این که بیزار است از هر که از او بیزاری جسته و برای خداست آخرت و دنیا.

سپس حضرت عیسی علیه السلام پاداش فراوانی را برای صد مرتبه خواندنِ این پنج دعا ذکر فرمود. [5] مرحوم «علّامه مجلسی» گفته است: اگر کسی هر روز هر یک از این پنج دعا را ده مرتبه بخواند (که در مدّت ده روز هر کدام را صد مرتبه خوانده است) به روایت عمل کرده است. البتّه اگر هر روز هر دعایی را صد مرتبه بخواند بهتر است. [6]

۵- در هر روز از این دهه، این تهلیلات [
لا اله إلّااللَّه] را که از امیر مؤمنان علیه السلام نقل شده است بخواند و اگر روزی ده مرتبه بخواند بهتر است:

لا الهَ الَّا اللَّهُ عَدَدَ الّلَیالی وَالدُّهُورِ، لا الهَ الَّا اللَّهُ عَدَدَ امْواجِ الْبُحُورِ، لا
معبودی جز خدا نیست به شماره شبها و روزگاران معبودی جز خدا نیست به شماره موجهای دریاها

الهَ الَّا اللَّهُ وَرَحْمَتُهُ خَیْرٌ مِمَّا یَجْمَعُونَ، لا الهَ الَّا اللَّهُ عَدَدَ الشَّوْکِ
معبودی جز خدا نیست و رحمت او بهتر است از آنچه مردم جمع کنند معبودی جز خدا نیست به شماره هر خار و

وَالشَّجَرِ، لا الهَ الَّا اللَّهُ عَدَدَ الشَّعْرِ وَالْوَبَرِ، لا الهَ الَّا اللَّهُ عَدَدَ الْحَجَرِ
هر درخت معبودی جز خدا نیست به شماره هر مُو و کُرک معبودی جز خدا نیست به شماره هر سنگ

وَالْمَدَرِ، لا الهَ الَّا اللَّهُ عَدَدَ لَمْحِ الْعُیُونِ، لا الهَ الَّا اللَّهُ فِی اللَّیْلِ اذا
و کلوخ معبودی جز خدا نیست به شماره بهم خوردن چشمها معبودی جز خدا نیست در شب چون

عَسْعَسَ، وَالصُّبْحِ اذا تَنَفَّسَ، لا الهَ الَّا اللَّهُ عَدَدَ الرِّیاحِ فِی الْبَراری
تاریک شود و در صبح چون بدمد معبودی نیست جز خدا به شماره بادها در صحراها

وَالصُّخُورِ، لا الهَ الَّا اللَّهُ مِنَ الْیَوْمِ الی یَوْمِ یُنْفَخُ فِی الصُّورِ. [7]
و کوهها معبودی جز خدا نیست از امروز تا روز نفخ صور.

پی نوشتها:

[۱].اقبال، صفحه ۳۱۷.

[۲].زاد المعاد، صفحه ۲۴۰.

[3].مصباح المتهجّد، صفحه ۶۷۲ و اقبال، صفحه ۳۲۲ (با اندکی تفاوت).

[4].ممکن است این دعا به زبان عربی بر حضرت مسیح علیه السلام نازل شده باشد و نیز ممکن است حضرت امام باقر علیه السلام آن را به عربی تبدیل کرده باشد.

[5].اقبال، صفحه ۳۲۳.
[6].زادالمعاد، صفحه ۲۴۵.

[7].اقبال، صفحه ۳۲۴.

موخوره

۱- چون ريشه «كنجد» را در آب بجوشانند و سر و مو را با آن بشويند، باعث درازي و سياه شدن مو شده و موخوره و شوره را از بين مي‌برد.

۲- چون ميوه «مورد» را با آب و برگ «چغندر» بپزند و بر سر بمالند، شوره را از بين مي‌برد و موخوره را نابود مي‌كند.

۳- «بذر پياز» جهت موخوره مفيد است.

۴- موي سر را با آب «شنبليله» ماساژ دهيد و به جاي شامپو و يا صابون ديگر براي شستشوي سرتان از گل سرشور و يا صابون رودبار (صابون زيتون) استفاده نماييد. موها را شفاف مي‌كند. ضمناً موها را ماساژ دهيد و به شدّت بُرس بزنيد. كمي موها را بكشيد تا موخوره دفع شود.

۵- «مورد» و «حنا» و «نخود خام» هر كدام چهار مثقال، «قهوه» و «گل ريواس» هر كدام يك مثقال، همه را خوب بكوبيد و به صورت پودر در آورده و با دو عدد «زرده تخم مرغ» خمير نماييد. به سرتان بماليد. و موها را ماساژ دهيد پس از ۱۲ ساعت بشوييد. اين عمل را هر دو ماه يك بار تكرار كنيد. و اگر مي‌خواهيد موهاي شما به جاي خرمايي يا بور به رنگ مشكي شود، به جاي حنا رنگ سر مخلوط نماييد.

۶- «روغن كنجد»، «روغن زيتون»، «روغن بادام»، «روغن نارگيل»، «روغن گل هميشه بهار»، «روغن گل نسترن» كه از ميوه و دانه گياهان گرفته مي‌شود، يا حنا يا قهوه و جوهر آهن يا تخم مرغ به سرتان بماليد (ضماد نماييد و خوب ماساژ دهيد)، پياز مو را قوّت مي‌دهد و از موخوره جلوگيري مي‌كند و موها رشد مي‌نمايد.

۷- مقداري «كتيرا» را در آب جوش حل كنيد. سرتان را با آن بشوييد و موها را شفّاف مي‌كند.

۸- «روناس» و دانه‌هاي «خشخاش» و «قهوه خام» و «نخود خام» را هر كدام ده گرم تهيه نموده با هم بكوبيد، و با دو عدد «زرده تخم مرغ» خمير نموده، موقع خوابيدن روي سرتان بماليد و ماساژ بدهيد صبح بشوييد.

۹- «روغنهاي ماهي تون و مورو»، «مغز كلّه حيوانات» و «گوجه فرنگي» مفيد هستند.

موي زائد خانم ها

۱- «شيره رازيانه» را به صورت بماليد.

۲- اگر «باقلا» را بكوبيد و بر هر عضو كه مايل باشيد ببنديد، موي در آن عضو نمي رويد و موي را از روييدن باز مي‌دارد. خصوصاً اگر آن موضع را قبلاً از موي پاك كرده باشيد و اين ضماد را مكرّر روي آن بگذاريد.

ويار

۱- «انار» درمان ويار زنان باردار است.

۲- ميوه «به» از ويار زنان آبستن جلوگيري مي‌كند.

۳- «سيب» ويار زنها را درمان مي‌كند.

۴- مخلوط «انار شيرين و ترش» سرد و خشك است و براي رفع ويار زنان حامله بسيار نافع است.