سروش ایزد

امام محمد باقر(ع) نیز در عصر حاكمیت جور اندیشه‏ هاى دینى امت اسلام، تولد یافت تا پیام آور معرفت و احیاگر اسلام ناب محمدى (ص) باشد.

ولادت امام محمد باقر

حضرت ابو جعفر، باقر العلوم، در شهر مدینه تولد یافت.و بر اساس نظریه بیشتر مورخان و كتابهاى روایى، تولد آن گرامى در سال 57 هجرى بوده است. (1) این نقل، با روایاتى كه نشان مى‏دهد امام باقر (ع) به هنگام شهادت جد خویش ـ حسین بن على (ع) ـ در سرزمین طف حضور داشته و سه سال از عمرش مى‏گذشته است هماهنگى دارد. (2)

در روز و ماه ولادت آن حضرت نیز نقلهاى مختلفى یاد شده است:

 ـ سوم صفر 57 هجری 

 ـ پنجم صفر 57 هجرى

 ـ جمعه اول رجب 57 هجرى

 ـ دوشنبه یا سه شنبه اول رجب 57 هجرى 

بیشتر محققان با ترجیح نظریه نخست، یعنى سوم صفر آن را پذیرفته‏اند.

تبار والاى امام باقر (ع)

امام محمد باقر (ع) از جانب پدر و نیز مادر، به شجره پاكیزه نبوت منتهى مى‏گردد.

او نخستین مولودى است كه در خاندان علویان از التقاى دو بحر امامت (نسل حسن بن على و حسین بن على علیهما السلام) تولد یافت 

پدر: على بن الحسین، زین العابدین (ع) .مادر: ام عبد الله، فاطمه، دختر امام حسن مجتبى (ع) 

مادر گرامى امام باقر (ع) نخستین علویه‏اى است كه افتخار یافت فرزندى علوى به دنیا آورد براى وى كنیه‏هایى چون ام الحسن و ام عبده آورده‏اند، اما مشهورترین آنها، همان ام عبد الله است.

در پاكى و صداقت، چنان نمونه بود كه صدیقه‏اش لقب دادند.

امام باقر (ع) مادر بزرگوار خویش را چنین توصیف كرده است:

روزى مادرم كنار دیوارى نشسته بود، ناگهان دیوار ریزش كرد و در معرض ویرانى قرار گرفت، مادرم دست بر سینه دیوار نهاد و گفت، به حق مصطفى (ص) سوگند، اجازه فرو ریختن ندارى.دیوار بر جاى ماند تا مادرم از آن جا دور شد.سپس دیوار فرو ریخت.

نام و كنیه امام محمد باقر

نام آن حضرت محمد است.این نامى است كه رسول خدا (ص) از دیر زمان براى وى برگزیده بود .

جابر بن عبد الله انصارى یار دیرین پیامبر (ص) افتخار دارد كه سلام رسول خدا را به امام باقر (ع) ابلاغ كرده است.از بیان او ـ كه به تفصیل خواهد آمد ـ استفاده مى‏شود كه نامگذارى امام باقر (ع) به وسیله پیامبر اكرم (ص) صورت گرفته است.كنیه آن گرامى ابو جعفر  است و جز این كنیه‏اى براى وى نقل نكرده‏اند. 

القاب امام محمد باقر

براى امام باقر (ع) این القاب یاد شده است:

ـ باقر.

این لقب مشهورترین القاب آن حضرت بشمار مى‏آید و بیشتر منابع بدان تصریح كرده‏اند.

در بیان فلسفه تعیین این لقب براى وى، آمده است:

شكافنده معضلات علم و گشاینده پیچیدگی هاى دانش بود وبه دلیل گستردگى معارف و اطلاعاتى كه در اختیار داشت، باقر نامیده شد.

از طرفی نتیجه سجده‏هاى بسیار، پیشانیش فراخ گشته بود واحكام را از متن قوانین كلى، استنباط و استخراج می ‏كرد. 

 ـ شاكر

ـ هادى

 ـ امین ـ شبیه، به جهت شباهت آن حضرت به رسول خدا (ص) 

همسران امام محمد باقر

در منابع تاریخى، براى امام باقر (ع) دو همسر و دو «ام ولد»  نام برده‏ اند.

همسران عبارتند از:

 ـ ام فروة دختر قاسم بن محمد بن ابى بكر.

او هر چند از نسل ابو بكر بود، اما همانند پدرش قاسم بن محمد حق امامان را مى شناخت و اهل ولایت معصومین (ع) بود، چنان كه در روایتى از امام رضا (ع) آمده است كه روزى نام قاسم بن محمد نزد آن حضرت برده شد، امام فرمود: او به ولایت و امامت اعتقاد داشت.

ـ ام حكیم دختر اسید بن مغیره ثقفى.

فرزندان امام محمد باقر

براى امام باقر (ع) هفت فرزند یاد كرده‏اند، پنج پسر و دو دختر.

 ـ جعفر بن محمد الصادق (ع) .

وى مشهورترین، ارجمندترین و با فضیلت ترین فرزند امام باقر (ع) است كه از ام فروة زاده شد و نسل امامت از طریق او استمرار یافت.

 ـ عبد الله بن محمد.او یگانه برادر امام صادق (ع) بشمار می ‏آید كه هم از ناحیه پدر و هم از ناحیه مادر با آن حضرت متحد است.مورخان وى را صاحب فضل و صلاح دانسته‏اند و متذكر شده‏اند كه فردى از بنى امیه به او سم خورانید و او را به شهادت رساند.

 ـ ابراهیم بن محمد، از ام حكیم.

 ـ عبید الله بن محمد، از ام حكیم.

ـ على بن محمد.

 ـ زینب بنت محمد، این دو (یعنى زینب و على) از یك مادرند كه ام ولد بوده است.

 ـ ام سلمه، مادر وى را نیز ام ولد دانسته‏ اند.

برخى از منابع، تنها شش فرزند براى امام باقر (ع) نام برده‏ اند و بر این باورند كه امام باقر فرزندى به نام عبید الله نداشته است.

گروهى دیگر گفته اند: امام باقر (ع) دو دختر نداشته است، بلكه زینب و ام سلمه در حقیقت دو نام براى یك دختر است.

شهادت آن حضرت

سرانجام در هفتم ذيحجه سال 114  هجری در سن 57 سالگی در مدينه با توطئه هشام مسموم شد و چشم از جهان فروبست . پيکر مقدسش را در قبرستان بقيع - کنار پدر بزرگوارش - به خاک سپردند.

اول :روزه گرفتن روايت شده كه حضرت نوح عليه السلام در اين روز به كشتي سوار شد و امر فرمود كساني را كه با او بودند روزه بدارند هر كه اين روز را روزه بدارد آتش جهنم يك سال راه از او دور شود. دوم :غسل كند

سوم :زيارت امام حسين (عليه السلام) كند شيخ روايت كرده از بشير دهّان از امام جعفر صادق (عليه السلام) كه فرمود: هر كه زيارت كند حسين بن علي (عليهما السلام) را در روز اول رجب بيامرزد خداوند عالم او را البته

چهارم :بخواند دعاي طويلي كه سيد در اقبال نقل فرموده

پنجم :شروع كند به نماز سلمان (رضي الله عنه) بدين طريق كه ده ركعت نماز گزارد و بعد از هر دو ركعت سلام دهد و در هر ركعت يك مرتبه <حمد> و سه مرتبه سوره <توحيد> و سه مرتبه سوره <قل يأيها الكافرون >بخواند و بعد از هر سلام دستها را بلند كند و بگويد: لاَ إلَهَ إلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ لَهُ الْمُلْكُ وَ لَهُ الْحَمْدُ    يُحْيِي وَ يُمِيتُ وَ هُوَ حَيٌّ لاَ يَمُوتُ بِيَدِهِ الْخَيْرُ وَ هُوَ عَلَي كُلِّ شَيْ ءٍ قَدِيرٌ    پس بگويد: اللَّهُمَّ لا مَانِعَ لِمَا أَعْطَيْتَ وَ لا مُعْطِيَ لِمَا مَنَعْتَ وَ لا يَنْفَعُ ذَا الْجَدِّ مِنْكَ الْجَدُّ. پس دستها را بر روي خود كشد و حاجت خود را بطلبد و از فوايد اين نماز نبايد غفلت نمود كه آن بسيار است و بدانكه از براي حضرت سلمان نيز نماز ديگري است در روز اول اين ماه ده ركعت در هر ركعت حمد يك مرتبه و توحيد سه مرتبه با فضيلت بسيار كه مجملش آمرزش گناهان و محفوظ بودن از فتنه قبر و عذاب روز قيامت و رفتن جذام و برص و ذات الجنب از خواننده آن است و سيد نيز براي اين روز چهار ركعت نماز نقل كرده هر كه خواهد به اقبال مراجعه كند و در اين روز سنه پنجاه و هفت بقولي ولادت حضرت باقر (عليه السلام) واقع شده و لكن مختار داعي در سوم صفر است

شب شريفي است و در آن چند عمل است:

اول :آنكه چون هلال را بيند بگويد: اَللَّهُمَّ أَهِلَّهُ عَلَيْنَا بِالأَْمْنِ وَ الإِْيمَانِ وَ السَّلاَمَهِ وَ الإِْسْلاَمِ رَبِّي وَ رَبُّكَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَ    و نيز از حضرت رسول (صلي الله عليه و آله) منقول است كه چون هلال رجب را مي ديد مي گفت: اَللَّهُمَّ بَارِكْ لَنَا فِي رَجَبٍ وَ شَعْبَانَ وَ بَلِّغْنَا شَهْرَ رَمَضَانَ 

دوم :غسل كند چنانكه بعضي از علما فرموده اند از حضرت (رسول صلي الله عليه) و آله مروي است كه هر كه درك كند ماه رجب را و غسل كند در اول و وسط و آخر آن بيرون آيد از گناهان خود مانند روزي كه از مادر متولد شده 

سوم :زيارت كند حضرت امام حسين (عليه السلام) را 

چهارم: بعد از نماز مغرب بيست ركعت نماز كند به <حمد> و< توحيد> و بعد از هر دو ركعت سلام دهد تا محفوظ بماند خود و اهل و مال و اولادش و از عذاب قبر در پناه باشد و از صراط بي حساب مانند برق بگذرد

پنجم :بعد از نماز عشاء دو ركعت نماز كند بخواند در ركعت اول <حمد> و< أ لم نشرح> يك مرتبه و <توحيد> سه مرتبه و در ركعت دوم <حمد >و <أ لم نشرح> و< توحيد> و< معوذتين> را و چون سلام نماز داد سي مرتبه لا إِلَهَ إلا اللَّهُ بگويد و سي مرتبه صلوات بفرستد تا حق تعالي گناهان او را بيامرزد مانند روزي كه از مادر متولد شده

ششم :آنكه بخواند سي ركعت نماز در هر ركعت <حمد> و< قل يأيها الكافرون> يك مرتبه و< توحيد> سه مرتبه ذكر عمل شب اول رجب روايت كرده است ابو البختري وهب بن وهب از حضرت امام جعفر صادق از پدرش از جدش از حضرت امير المؤمنين (عليه السلام) كه آن حضرت را خوش مي آمد كه فارغ سازد خود را چهار شب در تمام سال يعني احيا بدارد آن شبها را به عبادت و آن چهار شب اول رجب و شب نيمه شعبان و شب عيد فطر و شب عيد قربان بود و روايت شده است از ابو جعفر ثاني حضرت امام محمد جواد (عليه السلام) كه فرمود: مستحب است كه هر آدمي بخواند اين دعا را در شب اول رجب بعد از عشاء آخره: اَللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِأَنَّكَ مَلِكٌ وَ أَنَّكَ عَلَي كُلِّ شَيْ ءٍ مُقْتَدِرٌ وَ أَنَّكَ (عَلَي) مَا تَشَاءُ مِنْ أَمْرٍ يَكُونُ  اي خدا از تو درخواست مي كنم به اينكه تو پادشاهي و تو بر هر چيز مقتدري و تويي كه هر چه بخواهي از امرت موجود مي شود  اَللَّهُمَّ إِنِّي أَتَوَجَّهُ إلَيْكَ بِنَبِيِّكَ مُحَمَّدٍ نَبِيِّ الرَّحْمَهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ  اي خدا من رو به تو آورده ام بوسيله پيغمبرت محمّد(ص)كه پيغمبر رحمت است كه درود خدا بر او و آل او باد  يَا مُحَمَّدُ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنِّي أَتَوَجَّهُ بِكَ إلَي اللَّهِ رَبِّكَ وَ رَبِّي لِيُنْجِحَ (لِي) بِكَ طَلِبَتِي  اي محمّد(ص)اي رسول خدا من تو را وسيله به درگاه خدا كه ربّ من و توست قرار مي دهم تا به آبروي شما روا شود حاجتهايم  اَللَّهُمَّ بِنَبِيِّكَ مُحَمَّدٍ وَ الأَْئِمَّهِ مِنْ أَهْلِ بَيْتِهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ عَلَيْهِمْ أَنْجِحْ طَلِبَتِي  خدايا به حقّ پيغمبرت محمّد(ص)و امامان از اهل بيتش كه درود خدا بر او و آنها باد كه حوايجم را برآور. و روايت كرده است علي بن حديد كه حضرت موسي بن جعفر (عليهما السلام) بعد از فراغ از نماز شب در حال سجده مي گفت: لَكَ الْمَحْمِدَهُ إِنْ أَطَعْتُكَ وَ لَكَ الْحُجَّهُ إِنْ عَصَيْتُكَ لاَ صُنْعَ لِي وَ لاَ لِغَيْرِي فِي إِحْسَانٍ إلاَّ بِكَ  اي خدا تو را حمد مي كنم اگر تو را اطاعت كنم و تو راست حجّت اگر معصيت تو كنم نه من و نه غير من كاري بر نيكي حال خود نتوانيم كرد مگر تو بخواهي  يَا كَائِنُ قَبْلَ كُلِّ شَيْ ءٍ وَ يَا مُكَوِّنَ كُلِّ شَيْ ءٍ إِنَّكَ عَلَي كُلِّ شَيْ ءٍ قَدِيرٌ  اي موجود قبل از هر چيز و اي موجود كننده هر چيز تو بر هر چيز قادري  اَللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْعَدِيلَهِ عِنْدَ الْمَوْتِ وَ مِنْ شَرِّ الْمَرْجِعِ فِي الْقُبُورِ  اي خدا من از عدول از دين تو هنگام مرگ به تو پناه مي برم و از شرّ بازگشتن در قبر  وَ مِنَ النَّدَامَهِ يَوْمَ اﻵْزِفَهِ  و از پشيماني روز رستاخيز  فَأَسْأَلُكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَي مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ  پس از تو درخواست مي كنم كه درود فرستي بر محمّد(ص) و آل محمّد(ع)  وَ أَنْ تَجْعَلَ عَيْشِي عِيشَهً نَقِيَّهً وَ مِيتَتِي مِيتَهً سَوِيَّهً وَ مُنْقَلَبِي مُنْقَلَباً كَرِيماً غَيْرَ مُخْزٍ وَ لاَ فَاضِحٍ  و عيش و زندگاني مرا پاكيزه گرداني و مرگم را مرگي معتدل و جاي بازگشتم را منزل شرافت و كرامت قرار ده نه جاي خواري و رسوايي  اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَي مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الأَْئِمَّهِ يَنَابِيعِ الْحِكْمَهِ وَ أُولِي النِّعْمَهِ وَ مَعَادِنِ الْعِصْمَهِ  خدايا درود فرست بر محمّد(ص)و آلش كه پيشواي خلق و سرچشمه حكمت و وليّ نعمت و معدن عصمت و طهارتند  وَ اعْصِمْنِي بِهِمْ مِنْ كُلِّ سُوءٍ وَ لاَ تَأْخُذْنِي عَلَي غِرَّهٍ وَ لاَ عَلَي غَفْلَهٍ  و مرا به توجّه آنها از هر كار بد نگه دار و مرا در حال مغروريّت و غفلت مگير  وَ لاَ تَجْعَلْ عَوَاقِبَ أَعْمَالِي حَسْرَهً وَ ارْضَ عَنِّي فَإِنَّ مَغْفِرَتَكَ لِلظَّالِمِينَ وَ أَنَا مِنَ الظَّالِمِينَ  و عاقبت اعمالم را حسرت و ندامت قرار مده و از من راضي شو كه مغفرت و عفوت براي ستمكاران است و من هم از ستمكارانم  اَللَّهُمَّ اغْفِرْ لِي مَا لاَ يَضُرُّكَ وَ أَعْطِنِي مَا لاَ يَنْقُصُكَ فَإِنَّكَ الْوَسِيعُ رَحْمَتُهُ الْبَدِيعُ حِكْمَتُهُ  اي خدا گناهم را كه به تو ضرري نمي رساند ببخش و از رحمت كه هيچ كم نمي شود به من عطا فرما زيرا كه تويي كه رحمتت بي حدّ و پايان است و حكمتت بي مانند است  وَ أَعْطِنِي السَّعَهَ وَ الدَّعَهَ وَ الأَْمْنَ وَ الصِّحَّهَ وَ الْبُخُوعَ وَ الْقُنُوعَ وَ الشُّكْرَ  و مرا به كرمت وسعت و آسايش و ايمني و صحّت بخش و فروتني و قناعت و شكرگزاري  وَ الْمُعَافَاهَ وَ التَّقْوَي وَ الصَّبْرَ وَ الصِّدْقَ عَلَيْكَ وَ عَلَي أَوْلِيَائِكَ وَ الْيُسْرَ وَ الشُّكْرَ  و عافيت و پرهيزگاري و صبر و شكيبايي ده و راستگويي با تو و اولياء تو و گشايش و سپاسگزاري عطا كن  وَ اعْمُمْ بِذَلِكَ يَا رَبِّ أَهْلِي وَ وَلَدِي وَ إِخْوَانِي فِيكَ وَ مَنْ أَحْبَبْتُ وَ أَحَبَّنِي  و هم مرا و هم اهل بيت و فرزندان با ايمانم را و برادران دينيم و هر كه را كه دوست مي دارم و او مرا دوست مي دارد  وَ وَلَدْتُ وَ وَلَدَنِي مِنَ الْمُسْلِمِينَ وَ الْمُؤْمِنِينَ يَا رَبَّ الْعَالَمِينَو اولاد و آباء من از مسلمين و اهل ايمان و دعايم اجابت كن اي پروردگار عالم.

ابن اُشيم گفته:اين دعا بعد از هشت ركعت نماز شب و پيش از نماز وتر است آنگاه سه ركعت وتر را بجا مي آوري پس چون سلام دادي بگو در حالتي كه نشسته باشي: اَلْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي لاَ تَنْفَدُ خَزَائِنُهُ وَ لاَ يَخَافُ آمِنُهُ رَبِّ إِنِ ارْتَكَبْتُ الْمَعَاصِيَ فَذَلِكَ ثِقَهٌ مِنِّي بِكَرَمِكَ  ستايش خداي را كه گنجهاي رحمتش به پايان نمي رسد و هر كه را ايمني داده ديگر ترس ندارد اي خداي من اگر من مرتكب گناه شده ام بواسطه وثوق و اطمينان به كرم و عفو تو بوده  إِنَّكَ تَقْبَلُ التَّوْبَهَ عَنْ عِبَادِكَ وَ تَعْفُو عَنْ سَيِّئَاتِهِمْ وَ تَغْفِرُ الزَّلَلَ وَإِنَّكَ مُجِيبٌ لِدَاعِيكَ وَ مِنْهُ قَرِيبٌ  كه البتّه تو توبه بندگان را مي پذيري و گناهانشان را عفو كرده و لغزش و خطايشان را مي بخشي زيرا تو از لطف دعاي خلق را اجابت مي كني و با بندگان به رحمتت نزديكي  وَ أَنَا تَائِبٌ إلَيْكَ مِنَ الْخَطَايَا وَ رَاغِبٌ إلَيْكَ فِي تَوْفِيرِ حَظِّي مِنَ الْعَطَايَا  و من از گناهانم بسوي تو توبه مي كنم و ميل و آرزويم از كرمت آنكه بهره ام از عطاهايت وافر گرداني  يَا خَالِقَ الْبَرَايَا يَا مُنْقِذِي مِنْ كُلِّ شَدِيدَهٍ يَا مُجِيرِي مِنْ كُلِّ مَحْذُورٍ وَفِّرْ عَلَيَّ السُّرُورَ  اي آفريننده خلايق اي نجات بخش من از هر سختي اي پناه دهنده من از هر خطر مرا نشاط و سرور عطا كن  وَ اكْفِنِي شَرَّ عَوَاقِبِ الأُْمُورِ فَأَنْتَ اللَّهُ عَلَي نَعْمَائِكَ وَ جَزِيلِ عَطَائِكَ مَشْكُورٌ وَ لِكُلِّ خَيْرٍ مَذْخُورٌو شرّ عاقبتهاي كار از من كفايت فرما زيرا تويي خدا كه بر نعمتها و عطاهاي عظيمت همه شكرگزار و از براي هر نيكويي لطف تو ذخيره خلق است.

یش از یکصد آیه از قرآن کریم به مصلح کل حضرت بقیه الله ارواحنا فداه تفسیر و تاویل شده است، که علامه بزرگوار، ملا محمد باقر مجلسی در دائره المعارف بزرگ شیعه بحارالانوار ۷۰ آیه را به استناد احادیث وارده از اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام در پیرامون ظهور یکتا بازمانده از حجت های حضرت حدیث نقل کرده است. و برخی از بزرگان کتاب هایی را در این رابطه به رشته تحریر در آورده اند که از آن جمله است:

۱) المحجه فیما نزل فی القائم الحجه (علیه السلام ) شامل ۱۲۰ آیه از آیات تفسیر شده به ظهور حضرت مهدی ارواحنا فداه به استناد احادیث وارده از معصومین علیهم السلام.

۲) المهدی فی القرآن شامل ۱۱۰ آیه از آیات تاویل شده به ظهور حضرت مهدی علیه السلام به استناد احادیث وارده از طریق شیعه و سنی.

۳) موعود قرآن ترجمه فارسی المهدی فی القرآن

۴) سیمای امام زمان (علیه السلام ) در آینه قرآن شامل بیش از ۱۴۰ آیه از آیات قرآن کریم که روایات فریقین (شیعه و سنی) به ظهور قبله موعود و کعبه مقصود تفسیر شده است. در ایو ما نجا به نقل چند آیه در این رابطه بسنده می کنیم:

۱) و نرید ان نمن علی الذین استضعفوا فی الارض و نجعلهم ائمه و نجعلهم الوارثین. و ما اراده کرده ایم به آنانکه در روی زمین به ضعف کشیده شده اند منت نهاده، آنها را پیشوایان وارثان زمین قرار دهیم. طبق روایات بی شماری این آیه در حق مصلح جهان حضرت بقیه الله ارواح العالمین له الفداه نازل شده که در آخرالزمان قیام کرده، بساط ننگین ظلم و بیدادگری را درهم ۶خواهد پیچید و پرچم عدالت را در سرتاسر جهان به اهتزاز در خواهد آورد. و به تکتازی فرعونیان خاتمه خواهد داد.

۲) بقیه الله خیر لکم ان کنتم مومنین. یعنی: بازمانده خدا بهتر است برای شما، اگر مومن باشید. مطابق روایات فراوانی، هنگامی که حضرت بقیه الله ارواحنا فداه ظهور می کند پشت خود را به دیوار کعبه تکیه داده، نخستین چیزی که به زبان می آورد، این آیه شریفه است، آنگاه همه آنها که درآنجاگرد آمده اند با عنوان السلام علیک یا بقیه الله به پیشگاه آن حضرت عرض ادب می کنند.

۳) هوالله ارسل رسوله بالهدی و دین الحق لیظهر علی الدین کله و لو کره المشرکون. یعنی: او خدائی است که پیامبرش را با هدایت و دین حق برانگیخت تا آن را بر همه ادیان پیروز بگرداند. اگر چه مشرکان نخواهند. پیشوای ششم شیعیان در تفسیر این آیه فرمود: مهدی ما ظهور می کند و دین مقدس اسلام را بر همه ادیان پیروز می گرداند، اگر چه دشمنان راضی نباشند. که منظور از این پیروزی، سیطره نظامی و پیروزی ظاهری است و گرنه از نظر دلیل و برهان، اسلام در هر زمانی بر همه ادیان غلبه داشت. و مکتبهائی که ریشه آسمانی دارد ( چه مسیحیت و کلیمیت ) چون از یک سو تحریف شده، و از سوی دیگر به هنگام تشریع از طرف خداوند متعال به عنوان برنامه موقت تشریع شده بود، پاسخگوی نیازمندیهای قرون بعدی نبودند، از این رهگذر از نخستین روز ظهور اسلام، دلیل و منطق اسلام بر همه ادیان پیروز بود ۰ولی غلبه ظاهری آن با هنگام ظهور آن یکتا بازمانده از حجتهای پروردگار تحقق خواهد یافت.

۴) اعلمو ان الله یحیی الارض بعد موتها قد بینا لکم الایات لعلکم تعقلون. یعنی: بدانید که خدا زمین را پس از مرگ آن زنده می سازد به راستی نشانه های -قدرت -خدا را برای شما بیان کردیم. باشد که عقل خود را بکار بندید. پیشوای پنجم شیعیان می فرماید: مهدی ما قیام می کند و به وسیله گسترش عدالت در سراسر گیتی، جهان را زنده می کند، پس از آنکه در زیر کابوس ظلم و ستم مرده باشد. پیشوای هفتم حضرت موسی بن جعفر علیه السلام نیز در تفسیر این آیه فرمود خداوند زمین را به وسیله عدل و داد زنده می کند، نه بارش باران. آری اگر جامعه ای در زیر فشار ظلم و ستم باشد جامعه مرده است و تنها موقعی زنده می شود که ظلم و ستم از آن جامعه رخت بربندد و نعمت عدالت در آن جامعه گسترش یابد. از اینجاست که امیرالمومنان علی علیه السلام عدالت را زیربنای زندگی مردم دانسته می فرماید: العدل قوام الرعیه.

۵) و اشرقت الارض بنور ربها. یعنی: زمین به نور پروردگارش منور گردید.

امام رضا علیه السلام در تاویل این آیه می فرماید: او چهارمین فرزند من، پسر بهترین کنیزان است که زمین را از هر جور و ستمی پاکیزه می کند. مردم در ولادت او دچار تردید می شوند. او را غیبتی طولانی است چون ظاهر شود زمین را با نور پروردگارش روشن می گردد.

۶) قل ارایتم ان اصبح ماوکم غورا فمن یاتیکم بماء معین. یعنی: بگو اگر ببینید که آب شما فروکش می کند، چه کسی برای شما آب گوارا باز آورد. همه موجودات زنده از آب آفریده شده و قوام آنها با آب است ولی منظور از آب گوارائی که در آیه فوق مطرح شده، مقام ولایت کبرای حضرت صاحب الزمان ارواحنا فداه است که پس از دوران فروکش (غیبت) یکبار دیگر به فرمان خدا ظاهر شده، تشنگان دانش و فضیلت، و شیفتگان تقوی و عدالت را، از آبشخور اقیانوس بیکران آب حیات و معادن حکمت، سیراب فرموده، به سعادت دنیا و آخرت نائل می گرداند. به دلیل نقش حیاتی حضور امام علیه السلام در زندگی توده ها، قرآن کریم وجود اقدس امام علیه السلام را آب گوارا تعبیر نموده است.

علی بن جعفر از برادر بزگوارش امام موسی بن جعفر علیه السلام، از تفسیر این آیه می پرسد، امام علیه السلام می فرماید: هنگامی که امامتان از دیدگان شما ناپدید شود و !نتوانید او را ببینید چه خواهید کرد. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله خطاب به عمار می فرماید: ای عمار خداوند با من عهد کرده که از تبار حسین علیه السلام ۹ امام پدید می آید که نهمین آنها از دیدگان ناپدید می شود و این است معنای آیه شریفه قل ارایتم ان اصبح ماوکم غورا ، برای او یک غیبت طولانی است که گروهی از عقیده خود برمی گردند و گروهی بر آن ثابت می مانند و چون آخرالزمان فرا برسد، او ظاهر می شود و دنیا را پر از عدل و داد کند. چنانکه از جور و ستم پرشده است.

۷) هدی للمتقین الذین یومنون بالغیب. یعنی: هدایت است برای پرهیزکاران که به غیب ایمان آوردند.

طبق احادیث فراوانی منظور از غیب در این آیه امام غائب علیه السلام است: امام صادق علیه السلام در تفسیر این آیه می فرماید: پرهیزگاران شیعیان علی بن ابی طالب علیه السلام هستند و اما غیب پس آن حجت غائب است. جابربن عبدالله انصاری در ضمن یک روایت طولانی که از ۱۲ پیشوای معصوم و قائم آنها بحث کرده، از رسول اکرم صلی الله علیه و آله نقل می کند که فرمود: خوشا به حال آنانکه در زمان غیبت او شکیبائی پیشه کنند و بر محبت آنها استوار بمانند، که آنها را خداوند متعال در آیه الذین یومنون بالغیب ستوده است.

۸) و لقد کتبنا فی الزبور من بعد الذکر ان الارض یرثها عبادی الصالحون. یعنی: گذشته از ذکر- تورات -در زبور نیز نوشتیم که به راستی زمین را بندگان شایسته ام به ارث می برند. از امام باقر و امام صادق علیهما السلام روایت شده که منظور از بندگان صالح در آیه شریفه، حضرت قائم ( ارواحنا فداه ) و یاران او می باشد جالب توجه اینکه متن این بشارت در زبور فعلی موجود است. طبق وعده قطعی خدا در همه کتاب های آسمانی، روزی بندگان صالح خدا وارث زمین خواهند شد، و پرچم توحید را در سراسر کره خاکی به اهتزاز در خواهند آورد. دیگر از ظلم و ستم و تبعیض و تجاوز و حق کشی نشانی نخواهد بود. روح صفا و صمیمیت و برادری و برابری بر تمام دلها حکومت خواهد کرد. به امید آن روز.

۹) وله اسلم من فی السموات و من فی الارض طوعا و کرها . ۲۴یعنی: هرکه در آسمانها و زمین است خواه و ناخواه -تسلیم او شده -بر او اسلام آورده اند. امام صادق علیه السلام در تفسیر این آیه فرمود: هنگامی که قائم (علیه السلام ) قیام کند، نقطه ای در روی زمین نمی ماند جز اینکه به یکتائی خدا و رسالت حضرت پیامبر( صلی الله علیه و آله ) گواهی می دهند.

ابن بکیر می گوید: از ابوالحسن (علیه السلام) در مورد آیه وله اسلم پرسیدم، فرمود: در حق قائم (علیه السلام ) نازل شده است، هنگامیکه ظاهر شود اسلام را بر یهود، نصاری، صابئین، ملحدین، مرتدین، و کافرین شرق و غرب، عرضه می کند هر کس( پس از شناخت حقانیت اسلام ) از روی رغبت اسلام آورد، او را به نماز و زکات و دیگر وظائف اسلامی امر می فرماید. و هر کس نپذیرد گردن می زند تا در شرق و غرب جهان احدی جز موحد باقی نباشد.

۱۰) وعدالله الذین امنوا منکم و عملوا الصالحات لیستخلفنهم فی الارض، کما استخلف الذین من قبلهم و لیمکنن لهم دینهم الذی ارتضی لهم و لیبدلنهم من بعد خوفهم امنا. یعنی: خداوند آنها را که از شما ایمان آورده، و عمل شایسته انجام داده اند، وعده داده است که در روی زمین جانشین سازد، چنانکه پیشینیان را جانشین ساخت. و آنان را از دینی که برای آنها پسندیده، متمکن سازد. و آنها را پس از خوف و وحشت به امنیت برگرداند. امام صادق علیه السلام در تفسیر آیه فوق فرمود: درباره قائم (علیه السلام) و یاران او نازل شده است. امام زین العابدین علیه السلام آیه شریفه را تلاوت کرده فرمود: به خدا سوگند مقصود از آنها شیعیان ما اهل بیت است. خداوند آنها را به دست مردی از ما که مهدی این امت است جانشین قرار می دهد و متمکن می سازد و به امنیت می رساند.

نظیر این روایت از امام باقر و امام صادق (ع) نیز نقل شده است.

اولین شیوه یاری امام عصر: دعوت از دیگران جهت بهره مند شدن از برکات امام زمان علیه السلام

هرشیعه ای که نعمت وجود امام عصر را درک کرده و حلاوت عنایات او را چشیده باشد، می تواند وجود این نعمت را به دیگران خبر دهد و از آنها دعوت کند که با توسل به امام زمان علیه السلام از عنایات اوبهره مند گردند.ارجاع دیگران به امام زمان علیه السلام برای رفع نیاز های مادی و معنویشان کاری بسیار ساده است.این کار زمینه قدرشناسی امت از امام علیه السلام رافراهم می آورد و در غربت زدایی از این مولای کریم بسیارمۆثر است، از این رو به نوبه خود نوعی یاری امام عصر به شمار می آید.

دومین شیوه یاری امام عصر: تجلیل از امام زمان علیه السلام در جامعه

هر شیعه ای می تواند در تجلیل و بزرگداشت از امام زمان خود در جامعه بکوشد. این کار (یعنی گرامیداشت امام عصر در جامعه)، از غربت آن مولا می کاهد و توجه همگانی را به ایشان بیشتر میکند.

همه ما می توانیم تابلویی از نام امام خودرابه جهت ابراز ارادت به امام عصر و تجلیل از ایشان درخانه یا محل کار نصب کنیم. همه مامی توانیم به هنگام ذکر نام ایشان بااحترام از آن حضرت یاد نماییم و بر او درود و صلوات بفرستیم.

همه میتوانیم به هنگام بردن نام خاص ایشان یعنی لقب «قائم» برخیزیم، دست برسرنهیم، ادای احترام کنیم وبرای فرج ایشان دعا کنیم.

همه می توانیم در روزهای منسوب به ایشان همچون نیمه شعبان، روزهای جمعه وعید غدیر با برگزاری مراسم ویژه برای آن حضرت، ولایت و امامت او را به یکدیگر یادآور شویم. حتی اگر نتوانیم برگزارکننده چنین مراسمی باشیم می توانیم در آن خدمت کنیم یا لااقل با حضور خالصانه خود به آن رونق بخشیم.

همه اینکار ها، تجلیل و بزرگداشت ازامام عصرعلیه السلام به شمار می آید و شیوه ای از شیوه های یاری آن حضرت است.

سومین شیوه یاری امام عصر: یاری شیعیان امام زمان علیه السلام

بخش مهمی ازدغدغه های امام زمان علیه السلام به گرفتاری شیعیان ایشان مربوط میشود. شیعیان، خانواده امام زمان علیه السلام به شمارمی آیند.آن حضرت ایشان را مانند فرزندان خود دوست می دارد، به واسطه گرفتاری آنها اندوهگین می شود و از بابت پیروزی و نجات آنان شاد میگردد.

در تعالیم اهل بیت بیان شده که خوشحال کردن شیعیان ائمه درحکم خوشحال کردن خود آنهاست، دیدار وعیادت از شیعیان در حکم دیدار و عیادت ازخود اهل بیت است وکمک مالی به شیعیان گرفتاربه منزله کمک مالی به خود امام زمان علیه السلام است.

بر این مبنا اگرکسی نسبت به شیعیان امام عصر- که جانهایمان فدایش باد- احساس غیرت و وظیفه کند، گویی نسبت به پاسداشت حریم خودِ امام عصرغیرت ورزیده وبه شخص ایشان یاری رسانده است.

بیایید به نیت یاری امام زمان علیه السلام، به یاری شیعیان گرفتارآن حضرت بشتابیم و به نیت خدمت به امام زمان در عزت بخشیدن به جامعه ی شیعه کوشاتر از پیش گام نهیم.

چهارمین شیوه یاری امام عصر: زینت بودن برای صاحب الزمان به وسیله ی جدیت در درستکاری و پرهیز از رفتارهای زشت

گناهان به خصوص گناهان بزرگ وزشت کاری های فاحش اگر از ناحیه کسانی سر بزند که منتسب به امام زمان هستند و شیعه آن حضرت به شمار می روند، آبروی آن بزرگوار را در نزد بیگانگان به مخاطره می افکند و دل آن عزیز را آزرده می سازد. در مقابل، درستکاری، خویشتنداری و پرهیزکاری شیعیان به عزت امام عصر در جامعه می افزاید و قلب آن مولا را شاد می سازد. همه ما می توانیم برای حفظ آبروی امام عصر و مکتب تربیتی ایشان نسبت به درستکاری و پرهیزازکارهای زشت، دقت و تلاش دو چندان داشته باشیم و بدین گونه، امام وقت خود را یاری کنیم،

چنان که امیرمۆمنان به یاران خویش فرمود: «مرا با خویشتنداری [نسبت به زشتیها] و تلاش [در راه خوبیها] یاری کنید.»

پنجمین شیوه یاری امام عصر: جلب یاری های آسمانی برای امام زمان علیه السلام

همه ما می دانیم که کمک به فقرا (یا همان صدقه) رفع بلا می کند، پس میتوانیم با دادن صدقه از طرف امام عصر در رفع بلا از وجود شریفش گام برداریم. نیز همه ی مامی دانیم که دعا، در تعجیل فرج امام عصر و ایجاد گشایش درکار ایشان مۆثر است، پس می توانیم به دعا و نیایش در درگاه الهی روی آوریم و مرتبا از خدا بخواهیم که فرج ایشان را به پیش اندازد و همّ و غمّ و گرفتاری را از وجود شریفش به کلی زایل سازد.

جذب یاران وجلب یاری برای امام عصر، خود از بهترین شیوه های یاری امام عصر به شمارمی آید، به خصوص اگر بتوانیم این یاری را از فضل خدا تمنا کنیم.