سروش ایزد

 شرايط وجوب روزه

۱- اينكه انسان از اول طلوع فجر به حد بلوغ شرعى رسيده باشد. رسيدن به حد بلوغ شرعى به يكى از اين چند امر حاصل مى شود: 

الف- اگر پسر است پانزده سالش كامل وداخل در شانزده سالگى شود واگر دختر است نه سالش كامل وداخل در ده سالگى شود.
ب- موى زبر و خشن بر زهار و بالاى عورت پسر يا دختر برويد. 

ج- خارج شدن منى از پسر چه در خواب چه در بيدارى و خارج شدن خون حيض از دختر. البته ديدن خون حيض بتنهائى بلوغ را اثبات نمى كند، بلكه اگر شك كردند در اينكه نه سالش تمام شده يانه، ديدن خون نشانگر اين است كه نه سالش تمام شده است، واما اگر يقين داشته باشند كه نه سالش تمام نشده و خون ببيند، اين خون استحاضه است اگر چه داراى صفات حيض باشد. همچنين روئيدن موى خشن در دختر اطمينان مى آورد به اينكه دختر نه سالش تمام شده است ولى در جائى كه يقين داريم دختر داخل درده سال نشده، بلوغ را اثبات نمى كند. 

۲- اينكه در تمام روز عاقل باشد.

 ۳- در روز بيهوش نشده باشد. 

۴ -مرضى نداشته باشد كه روزه برايش ضرر داشته باشد.

 ۵- مسافر نباشد يا در سفرى باشد كه نمازش شكسته نمى شود. (وفصل جداگانه اى براى احكام مسافر در ماه رمضان قرار خواهيم داد). 

۶ -اينكه زن حتى براى لحظه اى در روز حيض يانفاس نباشد. 

يادآورى: اين شرائطى كه ذكر شد، شرايط وجوب روزه بود. پس هر كسى كه واجد اين شرايط باشد روزه بر او واجب است. ولكن آيا روزه اين شخص صحيح ومقبول است يا نه، متوقف بر شرايط ديگرى است كه شرايط صحت ناميده مى شود. پس كسى كه داراى شرايط وجوب وشرايط صحت باشد روزه بر او واجب است (بخاطر دارا بودن شرايط وجوب) وروزه اش نيز صحيح ومقبول خواهد بود (بخاطر دارا بودن شرايط صحت).

​

قالَ رَسُولُ الله صلّي الله عليه وآله لِجَابِرِ بنِ عَبدِاللهِ: يا جَابِرُ هذَا شَهرُ رَمَضان مَن صامَ نَهارَهُ، وَ قامَ وَرداً مِن لَيلِه وَ عَفَّ بَطنُهُ وَفَرجَهُ وَ كَفَّ لِسانَهُ خَرَجَ مِن ذُنُوبِه كَخُرُوجِه مِنَ الشَهر. فَقالَ جابِرُ: يا رَسُولَ الله ما احسن هَذا الحَدِيث. فقال رسُولُ الله صلّى الله عليه و آله وسلّم: يا جابرُ وما اشَدَّ هَذِه الشُرُوط؛[1]

حضرت رسول صلّى الله عليه وآله به جابربن عبدالله انصارى فرمودند: اى جابر. اين ماه رمضان است؛ هر كسى روزه بگيرد و مقدارى از شب آن را به عبادت مشغول شود و شكم و شهوت و زبانش را نگهدارد، خارج مى شود از گناهان همچنان كه ماه تمام مى شود. پس جابر سؤال كرد: اى رسول خدا. چه گفتار زيبايى است! رسول خدا صلّى الله عليه وآله فرمودند: اى جابر. و اين شرائط، بسيار سخت است.

***
قالَ رَسُولُ الله صلّى الله عليه وآله:
شهْرُ رَمَضَانَ شَهر فَرضَ اللهُ عَلَيْكُمْ صيامَهُ فَمَن صامهُ ايماناً وَاحتساباً خَرَجَ مِن
ذُنُوبِهِ كَيوم وَلَدتهُ امه؛[2]
ماه رمضان ماهى است كه خداوند روزه آن را واجب كرده بر شما.هر كس از روى ايمان و فرمانبرى روزه بگيرد گناهانش بخشيده مى شود مانند روزى كه از مادرش متولد شده است.

***
قالَ رَسُولُ الله صلّى الله عليه وآله:
صوموا تصحّوا؛[3]
رسول خدا صلى الله عليه و آله مى فرمايد: روزه بگيريد تا سالم باشيد.

***
قالَ رَسُولُ الله صلّى الله عليه وآله: 

الصَّومُ جُنَّةٌ؛[4]
روزه سپرى است در برابر آتش جهنم.

***
قالَ رَسُولُ الله صلّى الله عليه وآله:
هُوَ شَهرٌ دُعِيتُم فِيهِ الي ضِيافةِ اللهِ وَجعِلتُم فِيهِ مِن اهلِ كَرامةِ اللهِ؛[5]
ماه مبارك رمضان ماهى است كه در آن به ميهمانى الهى دعوت شده ايد و مورد اكرام خداوند هستيد.

***
قال الصادق عليه السلام: 

مَن افطَرَ يَوماً مِن شَهر رَمَضان خَرجَ رُوح الايِمانِ مِنه؛[6]
كسى كه روزى از ماه رمضان را (بدون عذر) افطار كند، روح ايمان از او بيرون خواهد رفت.

***
قال اميرالمؤمنين عليه السّلام:

 وَالصِّيامُ ابِتلاء لِاخلاصِ الخَلق؛[7]

روزه امتحانى است براى خلوص بندگان.

***
قال الباقر عليه السلام:

 بني الاسلامُ عَلي خَمسةِ اشياء، عَلَي الصَلاةِ، وَ الزَكاةِ، وَ الحَجِ، وَ الصَومِ، وَ الولَاية؛[8]

اسلام بر پنج چيز بنا شده است: نماز، زكات، حج، روزه و ولايت.

***
در حديث است كه «حمزة بن محمّد» به حضرت امام حسن عسكرى عليه السّلام نوشت: چرا خدا روزه را واجب فرمود؟ پاسخ رسيد:
لِيَجِدَ الغَنِي مضض الجُوعِ فَيَحنُو عَلَي الفَقِير؛[9]
براى اينكه ثروتمند احساس كند شدت گرسنگى را تا بر فقرا رحم كند.

پی نوشت ها:

[1]. وافى، ج ۷، ص ۵۵، ب ۵۸
[2] (۳)
[3]. مستدرك الوسائل، ج۷، ص ۵۰۲.
[4]. كافى، ج ۲، ص ۱۹
[5]. بحار، ج ۹۶، ص ۳۵۶، ح ۳۵، چاپ بيروت
[6]. وافى، ج ۷، ص ۴۱.
[7]. نهج البلاغه، ج ۳، ص ۲۰۸، كلمه ۲۵۳
[8]. المحجّة البيضاء، ج ۲، ص ۱۲۲
[9]. وافى، ج ۷، ص ۶، ب ۲

حلول ماه

حضرت ولی عصر علیه السلام انسان کامل، محل نزول برکات و اتصال دهنده بین مخلوق و خالق است. طلوع ماه مبارک رمضان را به محضر آن بزرگوار که ولی نعمت ما هستند و همگان تبریک باید گفت. شروع ماه مبارک رمضان همان بشارت رسول خدا صلی الله علیه و آله است که فرمود: «قد اقبل الیکم شهر اللّه بالبرکة والرحمة والمغفرة» [1] ؛ ماه مبارک رمضان با تمام برکات آسمانی که خدای متعال برای شما در نظر گرفته به شما روی آورد با مغفرت و رحمتش.

شرح و بیان ماه مبارک رمضان از زبان امثال ما ناقص خواهد بود، زیرا ما ناقص هستیم و حال آنکه ماه مبارک رمضان منتسب به خدا و «شهر اللّه الاکبر» است. حضرت امام باقر علیه السلام از قول امام علی علیه السلام نقل می‌کند که فرمود: «نگویید رمضان آمد و رمضان رفت، بلکه بگویید ماه رمضان آمد و ماه رمضان رفت؛ چون رمضان اسم خدا و یکی از اسماءاللّه است. » [2] در حدیثی دیگر از امام علی علیه السلام نقل است که «لا تقولوا رمضان و لکن قولوا شهر رمضان فانکم لا تدرون ما رمضان» [3] نگویید رمضان، لکن بگویید ماه رمضان به درستی که شما نمی دانید رمضان چیست و چه ارزشی دارد.
بیان ماه رمضان انسان کامل می‌خواهد، اما به همین اندازه که بتوانیم از برکات آن استفاده نمائیم غنیمت است.
پی نوشت ها:

 1. «بحار الانوار»، ج۹۶، ص۳۵۶، به نقل از «عیون اخبار الرضا علیه السلام ».

 2. «اصول کافی»، ج۴، ص۶۹ و۷۰؛ «بحار الانوار»، ج۲۴، ص۳۹۶.

 3. «بحار الانوار»، ج۹۶، ص۳۷۷.

منبع:کتاب ضیافت الهی - صفر فلاحی- صفحه ۲۱

ماه رحمت

طبق روایات، لحظات و ثانیه‌های ماه رمضان با هیچ لحظه و ثانیه ای قابل مقایسه نیست. در خطبه شعبانیه پیامبر عظیم الشأن اسلام آمده است: «قد اقبل الیکم شهر اللّه بالبرکة والرحمة والمغفرة… و دعیتم فیه الی ضیافة اللّه». [۱]
ضیافت الهی چیست؟ و چگونه است؟ آیا این مهمانی به مهمانی‌های دنیایی شباهتی دارد؟ چه کسانی را در این مهمانی راه می‌دهند؟ غذای این مهمانی چیست؟ پذیرایی کنندگان چه کسانی اند؟ بالاخره این ضیافتگاه رحمانی کجاست؟
جواب این سؤالات در بخشی از سخنان امام خمینی رحمه الله آمده است که نقل می‌کنیم؛ سخنانی که در عین سادگی، از عمق و عرفان بالایی برخوردار است: و این دعوتی که خدای تبارک و تعالی به حسب آن چیزی که از رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) منقول است که (دعیتم فیه الی ضیافة اللّه) ضیافت چی هست و کی پذیرفته است.

این ضیافت را، و برای مقدمات پذیرش، این زیارت، این ضیافت چی هست و خود ضیافت چی هست. باید عرض کنم که غیر از رسول اکرم صلی الله علیه و آله کسی به این ضیافتی که خدای تبارک و تعالی دعوت کرده است، آن طور که او اجابت کرده است کسی اجابت نکرده است.
دعوت مراتب دارد. اجابت هم مراتب دارد. آن مرتبه اعلاء اجابت آنی است که پس از حصول مقدمات و ریاضاتی که رسول خدا صلی الله علیه و آله کشیده اند منتهی شد به اینکه خدای تبارک و تعالی از او ضیافت کرد به نزول قرآن.

پی نوشت ها:

 ۱. «بحار الانوار»، ج۹۶، ص۲۵۵.

منبع:کتاب ضیافت الهی - مولف:صفر فلاحی- صفحه ۱۴

چرا روزه واجب است؟

چنان چه مى دانيم روزه داراى فوايد، حكمت ها، مصالح روانى و اخلاقى، جسمى، اجتماعى، اقتصادى، بهداشتى، درمانى و حتّى سياسى است. برخى از حكمت هاى اجتماعى روزه عبارتند از:

۱. يكى از فوايد اجتماعى روزه اين است كه روزه، اراده اجتماع را قوى و همّت جامعه را بلند و بر هواها و اميال و شهوات، حاكم و مسلّط مى سازد. كسى كه توانست مدّت چهارده ساعت كمتر يا بيشتر در شدّت گرما، طعام و غذا را ترك و زحمت و رنج تشنگى را تحمّل كند، و از لذايذ جنسى خوددارى نمايد، مى تواند براى خاطر مصالح بزرگ اجتماعى و براى حفظ شرف و آبروى خود و جامعه نيز شكيبايى ورزد، و زحمات و دشوارى‌ها و ناراحتى‌ها را براى نيل به مقاصد عالى اجتماعى متحمّل گردد.
۲. يكى ديگر از فوايد اجتماعى روزه، تذكّر و ياد كردن حال فقرا و طبقه محروم و توجّه به شرافت نفس و علوّ طبع بى نوايان صابر و شكيبا است. اگر روزه دار متمكّن و توانگر فقط در ماه رمضان به صبر و شكيبايى مى پردازد و از خوردن غذاهاى لذيذ و اعمال غريزه جنسى خوددارى مى كند، فقير و محروم صابر و با ايمان، علاوه بر اجراى برنامه ماه رمضان در دوره سال، بر محروميّت هايى كه دارد صبر مى كند و از حدود شرع تجاوز نمى نمايد و زبان به شكايت از خدا نمى گشايد
و به مال كسى چشم طمع ندوخته و به اغنيا و ثروتمندان حسد نمى ورزد.

۳. از ديگر فوايد روزه آن است كه روزه دار، حقيقت آزادى و حرّيت را درك مى كند و روزه او را از عبادت، شهوات، عادات و پرستش هواى نفس آزاد مى سازد و روح او را ارتقا داده و فكرش را روشن مى نمايد و در پيكر اجتماع، روح آزادى مى دمد و همه را به خضوع در پيشگاه آفريدگار- كه جز او كسى سزاوار پرستش نبوده و هر مخلوقى از قيد رقيّت و عبوديّت او بيرون نيست- رهبرى مى نمايد و از بشرپرستى و كرنش و تعظيم در برابر صاحبان قدرت هاى مادّى و ستمگران باز مى دارد.

۴. روزه، تمرين اخلاص و پاكى نيّت و تنزّه از ريا، و اجتناب از شهرت طلبى و مدح و ثناى خلق است. اين عيوب و آفات در امور نيك ديگر بيشتر وارد مى شود؛ ولى روزه دار براى رياكارى ناچار به حفظ رژيم روزه و امساك از مفطرات نيست؛ زيرا ممكن است در خلوت از مفطرات امساك ننمايد و خود را روزه دار معرّفى كند.
پس اگر شخصى در تمام مدّت روز و در خلوت و جلوت، پنهان و آشكار روزه دار بود، علامت پاكى نيّت و صدق باطل و اخلاص او است و فايده آن، تمرين و تربيت نفس بر خلوص نيّت و طهارت مقصد و پرهيز از حبّ شهرت و عوام فريبى و حبّ جاه و كسب اعتبار در بين مردم است.

۵. يكى ديگر از فوايد اجتماعى روزه حصول ملكه حسن خلق و عفو و گذشت و دورى از كينه توزى، تندخويى، بدزبانى، ستيزه جويى، غيبت و دشنام استإ زيرا از جمله تعاليمى كه
به طور مؤكّد به روزه دار داده شده، اين است كه مواظب چشم و زبان و گوش خويش باشد و اگر از كسى نادانى و بى ادبى ديد يا دشنام و سخن زشتى شنيد به او پاسخ ندهد.
اين برخى از فوايد و حكمت هاى اجتماعى روزه بود كه نشان مى دهد كه روزه يك كلاس تربيتى، اجتماعى و عملى و تعليم سلوك و معاشرت هر چه بهتر و منزّه تر و انسانى تر است.

منبع:بهار بندگی(ویژه مبلغان ماه مبارک رمضان) -لطف الله صافی گلپایگانی - صفحه۲1