چگونه به هنگام مطالعه تمرکز داشته باشیم؟

عوامل متعدی در این مورد دخیل هستند که به اختصار به توضیح هر کدام می‌پردازیم:

• هدف، انگیزه و اشتیاق : چنانچه هدف مشخصی داشته باشید و در طول مطالعه آن را مدنظر داشته باشید ناخودآگاه انگیزه شما در یادگیری افزایش می‌یابد. پس داشتن هدف در مطالعه مهم‌ترین چیز است.

• وضعیت جسمی : اگر به هنگام مطالعه احساس  خستگی داشته باشید به طور قطع تمرکز حواستان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. هنگام مطالعه بدنمان باید کاملا راحت باشد.

• زمان مطالعه : زمان مطالعه بر اساس نوع  کتابی که قرار است خوانده شود متفاوت می‌باشد. درس‌هایی که نیاز به حفظ کردن ندارند بلکه به فکر کردن نیاز دارند (مانند دروس ریاضی و فیزیک) باید به موقع صبح خوانده شود و درس‌هایی که نیاز به حفظ کردن دارند باید موقع شب و قبل از خواب و استراحت خوانده شوند.

• مکان مطالعه : در انتخاب مکان مناسب برای  مطالعه تحقیقاتی شده است. مکان مطالعه باید به دور از سروصدا بوده ، همچنین زیاد گرم ، سرد و یا کم‌ نور نباشد و بهتر است محلی که در آن مطالعه می‌شود با رنگ سبز نقاشی شده باشد و باید در اتاق مطالعه گل‌های طبیعی با رنگ‌های سبز و زرد موجود باشد و محل مطالعه نزدیک به آشپزخانه و پرنور هم نباشد.

توصیه‌هایی برای افزایش یادگیری و تمرکز

• خواندن قرآن و حفظ کردن آیات آن
  

• پرهيز از پرخورى و خوردن غذاهاى سنگين

• پرهیز از خواب زیاد ، سحرخیز بودن
  

• خواندن دعای مطالعه و یا دعاهايى كه به اين منظور وارد شده
  

• مسواک زدن بطور مرتب
  

• خوردن عسل

• خوردن كندر و زنجبيل (به مقدار كم)

• داشتن استراحت و تفریح به مقدار متعادل و کافی

خواندن دعای مطالعه

آراستن قلب به ذکر و یاد الهی و طلب فهم بهتر و بیشتر و دعا کردن به زبان خود یا زبان عربی یا همان خواندن دعای مطالعه مرسوم قطعا در افزایش قدرت یادگیری بی‌تاثیر نیست. در كتاب شريف مفاتيح‌‏الجنان در فصل اول از باب اول كه درباره تعقيبات است دعایی با عنوان دعای مطالعه نقل شده است که گفته شده با خواندنش هوش و استعداد افزایش می‌یابد.

اين دعای مطالعه را پيغمبر(ص) به اميرالمؤمنين(ع) براى حافظه تعليم نمود:

« سُبْحانَ مَنْ لا يَعْتَدي عَلي اَهلَ مَمْلَكَتِةِ، سُبْحانَ مَنْ لا يَاْخُذُ اَهْلَ الْاَرضِ بِاَلْوانِ الْعَذابِ ، سُبْحانَ الرَّؤُفِ الرَّحيمِ ، اللهُمَّ اجْعَلْ لي في قَلبيْ نُوراً و بَصَرَاً و فَهْماً و عِلْماً ، اِنَّكَ عَلي كُلِّ شَيئٍ قَديرٌ »

و نيز ذکر شده است كه در وقت مطالعه دعای مطالعه زیر را بخواند:

« اَللّهُمَّ اَخْرِجْنى مِنْ ظُلُماتِ الْوَهْمِ وَ اَكْرِمْنى بِنُورِ الْفَهْمِ  اَللّهُمَّ افْتَحْ عَلَيْنا اَبْوابَ رَحْمَتِكَ وَانْشُرْ عَلَيْنا خَزائِنَ عُلُومِكَ بِرَحْمَتِكَ يا اَرْحَمَ الرّاحِمينَ
خدايا مرا بيرون آور از تاريكى‏‌هاى‏ وهم و به نور فهم گرامى‏‌ام بدار،خدايا درهاى رحمتت را به روى ما بگشا و خزانه‏‌هاى علومت را بر ما باز كن به مهربانى‏‌ات اى مهربان‏ترين مهربانان »

و همچنین نقل است: كسى كه مى‌‏خواهد حافظه‌‏اش زياد شود مسواک كند و قرآن بخواند (به خصوص آيه‏‌الكرسى) و همينطور خوردن مويز در وقت صبحانه توصیه شده است، به خصوص اگر سرخ و تعداد آن بيست و يک دانه باشد، براى تقويت فهم و ذهن و حافظه خوردن حلوا و گوشت نزديک گردن و عسل و عدس نيز سفارش شده است.

هر روز بعد از نماز صبح پيش از آنكه تكلم كند بگويد: « يا حى يا قيّوم فلا يفوت شيئا علمُه و لايؤده …»

در كتاب شريف كافى نيز از امام معصوم نقل شده است كه از خدا بخواه كه عقل تو را قوى بگرداند و از خدا طلب فهم و در; نما.

خواندن این دعای مطالعه هم توصیه می‌گردد:

« اللهم إنی أعوذ بک أن أضل أو أضل أو أزل أو أزل أو أظلم أو أظلم أو أجهل أو یجهل علی اللهم انفعنی بما علمتنی و علمنی ما ینفعنی و زدنی علما و الحمد لله على کل حال اللهم إنی أعوذ بک من علم لا ینفع و من قلب لا یخشع و من نفس لا تشبع و من دعاء لا یسمع » ؛
خدایا به تو پناه می‌برم از این که گمراه کنم و یا گمراه گردم، بلغزانم و یا بلغزم، ستم کنم یا ستم بینم، به نادانی کشانم و یا خود دچار آن گردم. بار خدایا مرا با علمی که به من آموختی سودمند گردان و مرا به علمی رهنمون ساز که مرا سودمند افتد. خدایا بر مراتب علم و آگاهی من بیفزا. سپاس حقیقی در تمام حالات از آن خداوند متعال است. بار خدایا به تو پناه می‌برم از علمی که سودمند نیست و از قلبی که خشوع و انعطاف در برابر حق، بدان راه ندارد و از هوسی که سیر و اشباع نمی‌گردد و از دعایی که اجابت نمی‌شود.

منابع:
بحارالانوار، ج 1، ص 224 روايت 17
شهید ثانی، منیةالمرید، ص 211

گردآوری: مجله اینترنتی ستاره