سروش ایزد

انتخاب نام سال ۹۶ توسط رهبری و متن پیام نوروزی

حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در پیامی به‌مناسبت آغاز سال ۱۳۹۶ هجری شمسی، با تبریک ولادت حضرت فاطمه‌زهرا سلام‌الله‌علیها و عید نوروز به همه‌ی هم‌میهنان و ایرانیان بویژه خانواده‌های معظم شهیدان و ایثارگران و با آرزوی سالی همراه با برکت، امنیت و رفاه برای مردم ایران و مسلمانان جهان، سال جدید را سال «اقتصاد مقاومتی: تولید- اشتغال» نامگذاری کردند.

حضرت آیت الله خامنه‌ای سال ۹۵ را همراه با تلخی‌ها و شیرینی‌هایی برای ملت ایران دانستند و با اشاره به برخی از مهمترین عوامل شادکامی ملت در سال گذشته، افزودند: عزت ایران و هویت ملت عزیز در تمام قضایای سال ۹۵ مشهود بود و دشمنان در همه‌جای دنیا به اقتدار و عظمت ملت ایران اعتراف کردند.

رهبر انقلاب اسلامی، حضور پر شور و غیرتمندانه مردم در روز ۲۲ بهمن در پاسخ به بی‌احترامی رئیس‌جمهور امریکا و همچنین اجتماع عظیم مردم در روز قدس را نشان‌دهنده هویت و اهداف والای مردم ایران خواندند و گفتند: با وجود آنکه همسایگان ایران و کشورهای منطقه دچار ناامنی هستند، امنیت کشور در محیط پرتلاطم منطقه‌ای و بین‌المللی شاخص بسیار مهمی بود و ملت ایران در طول سال، «امنیت پایدار» را تجربه کرد.

«همت جوانانه» و «حرکات مؤمنانه فراگیر» دو شاخص دیگر در ارزیابی موفقیتها و پیشرفتهای ملت ایران بود که رهبر انقلاب اسلامی به آن اشاره و خاطرنشان کردند: مشاهده و اطلاع از فعالیتهای پر شور و مبتکرانه‌ی علمی، فرهنگی، تولیدی و ورزشی هزاران گروه جوان در سراسر کشور و برگزاری جلسات و فعالیتهای گرم و گیرای دینی، از جمله نقاط مثبت و شادی‌آفرین برای کشور و ملت ماست.

حضرت آیت الله خامنه‌ای سپس تلخی‌ها و سختی‌های سال قبل را مربوط به مشکلات معیشتی و اقتصادی مردم بویژه طبقات ضعیف و متوسط دانستند و افزودند: من از وضع مردم مطلع هستم، بنابراین تلخی کام مردم به‌ویژه طبقه ضعیف را از مشکلات اقتصادی همچون «گرانی، بیکاری، تبعیض‌ها و نابرابری‌ها و آسیبهای اجتماعی» با همه‌ی وجود حس می‌کنم.

ایشان تأکید کردند: همه‌ی ما مسئولیم و باید هم نزد خداوند متعال و هم نزد ملت پاسخگو باشیم.

رهبر انقلاب اسلامی با اشاره به تأکید بر «اقدام و عمل» در نامگذاری سال ۹۵ و انجام کارهای خوبی که مسئولین گزارش آن را داده‌اند، گفتند: البته فاصله زیادی میان کارهای انجام شده با انتظارات مردم و رهبری وجود دارد و آمارهای مثبت و منفی را باید در مجموع مشاهده کرد.

ایشان، توجه به نام «اقتصاد مقاومتی» را به تنهایی مؤثر ندانستند و در خصوص راه‌حل و علاج وضع کنونی، افزودند: علاج، در تقسیم کردن اقتصاد مقاومتی به نقاط کلیدی و مهم و تمرکز همه همت مسئولین و مردم بر آن نقاط است و این نقاط کلیدی عبارت است از تولید داخلی و اشتغال بویژه اشتغال جوانان.

حضرت آیت الله خامنه‌ای، بر اساس همین ضرورت، سال ۹۶ را «اقتصاد مقاومتی: تولید- اشتغال» نامگذاری کردند و گفتند: تمرکز و برنامه‌ریزی بر روی این نقاط کلیدی مطالبه رهبری و مردم از مسئولین و موجب پدید آمدن موفقیتهای چشمگیر و محسوس است و مسئولین باید نتایج را در پایان سال به مردم گزارش کنند.

آداب عید نوروز در ترکمنستان

در کشور ترکمنستان، طبق رسم قدیم و جدید، دوبار در سال جشن سال نو گرفته می‌شود. یکی از این جشن‌ها با استناد به تقویم میلادی که به تایید سازمان ملل رسیده، به عنوان جشن بین‌المللی«سال‌ نو» شناخته می‌شود و دیگری برگزاری عید نوروز به نشانه‌ی احیای دوباره‌ی آداب و رسوم دیرینه‌ی مردم ترکمنستان است. مردم ترکمنستان در این ایام با پختن غذاهای معروف نوروزی مانند نوروز کجه، سمنو و اجرای بازی‌های مختلف جوانان ترکمن، حال و هوای دیگری به این جشن و شادی می‌دهند. در ایام نوروز مسابقات مختلفی در ترکمنستان برگزار می‌شود که می‌توان به مسابقات اسب‌‌دوانی، پرش برای گرفتن دستمال از بلندی، خروس جنگی و … اشاره کرد.

آداب عید نوروز در افغانستان
نوروز در افغانستان یا به عبارتی در بلخ و مرکز آن مزار شریف، هنوز به همان شکوه پیشین برگزار می‌شود. در روزهای اول سال، همه‌ی دشت‌های بلخ و دیوار و پشت‌بام‌های گلی آن پر از گل سرخ می‌شود. گویی بلخ سبدی از گل سرخ است! رسم است که در اولین روز عید نوروز، علم امام علی با مراسم خاص و با شکوهی در صبح آن روز برافراشته شود. با افراشته شدن آن، جشن نوروز نیز رسماً آغاز می‌شود و تا چهل شبانه روز ادامه می‌یابد. در این چهل شبانه‌روز حاجت‌مندان و بیماران برای شفا در پای این علم مقدس به چله می‌نشینند. مردم این سرزمین بر این باورند که اگر برافراشته شدن علم به آرامی و بدون لرزش و توقف از زمین بلند شود، سالی که در پیش است نیکو و میمون است. از آیین و رسم نوروز در سرزمین بلخ می‌توان به شستشوی فرش‌های خانه و زدودن گرد وغبار پیش از آمدن نوروز و انجام مسابقات مختلف از قبیل بزکشی، شتر جنگی، شتر سواری، قوچ جنگی و کشتی خاص این منطقه اشاره کرد.

آداب عید نوروز در پاکستان
در میان مردم پاکستان، تقویم و روزشمار یا سال نمای نوروز از اهمیت خاصی برخوردار است. از آداب و رسوم عید نوروز در میان مردم پاکستان می‌توان به خانه تکانی و یا به عبارتی پاکیزه کردن خانه و پوشیدن لباس نو و تهیه کردن انواع شیرینی و همچنین پختن غذاهای معروف این ایام و عیدی دادن و گرفتن و دید و بازدید اقوام اشاره کرد. در ایام نوروز مردم پاکستان از گفتار نامناسب پرهیز کرده و یکدیگر را با احترام صدا می‌زنند.

نوروز در جمهوری آذربایجان
یکی از جشن‌های بزرگ مردم جمهوری آذربایجان نوروز است. مردم این سرزمین به جهت اعتقادات شدید یه آیین و مراسم نوروز، برای با شکوه‌تر انجام شدن جشن نوروز، برای این مراسم تدارکات ویژه‌ای می‌بینند؛ از قبیل سرودن ترانه‌های پیش از نوروز، تدارک بساط شادی ایام نوروز، تهیه‌ی لوازم و مواد مورد نیاز، سفره‌ی نوروز، تهیه‌ی چیستان‌های نوروزی، ستایش و نفرین‌های نوروزی، پند و امثال نوروزی و انجام آیین و مراسم نوروزی. در میان مراسم نوروزی، مراسم خاطره‌انگیزی همچون ارسال خوان سمنو، انداختن کلاه پوستین به درها، آویزان کردن کیسه و توبره از سوراخ بام در شب عید و درخواست تحفه‌ی عید در این سرزمین موسوم است.

البته برپایی عید نوروز در کشورهای دیگری مثل تاجیکستان، ازبکستان، قرقیزستان، بعضی از مناطق مصر، و حتی مناطق کردنشین عراق و ترکیه هم برگزار می‌شود.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : 

تَهادَوا تَحابُّوا ، تَهادُوا فإنَّها تَذهَبُ بِالضَّغائنِ .

به يكديگر هديه دهيد، تا نسبت به همديگر با محبت شويد. به يكديگر هديه دهيد؛ زيرا هديه كينه ها را مى برد.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : 

 تَهادَوا ؛ فإنَّ الهَدِيَّةَ تَسِلُّ السَّخائمَ ، و تُجلي ضَغائنَ العَداوَةِ وَ الأحقادِ .

براى يكديگر هديه ببريد؛ زيرا هديه بد خواهى ها را [از دل ها ]بيرون مى كشد و كينه هاى دشمنى و نفرت ها را برطرف مى كند.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : 

 الهَدِيَّةُ تُذهِبُ الضَّغائنَ مِنَ الصُّدورِ 

هديه دادن، كينه ها را از سينه ها مى برد.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : 

 الهَدِيَّةُ تُورِثُ المَوَدَّةَ ، و تَجدُرُ الاُخُوَّةَ ، و تُذهِبُ الضَّغينَةَ ، تَهادُوا تَحابُّوا .

هديه دادن محبّت مى آورد و برادرى را نگه مى دارد و كينه و دشمنى را مى برد. براى يكديگر هديه ببريد تا دوستدار هم شويد.

امام على عليه السلام : 

لَأن اُهدِي لأخِي المُسلِمِ هَدِيَّةً تَنفَعُهُ أحَبُّ إلَيَّ مِن أن أتَصَدَّقَ بمِثلِها .

اگر به برادر مسلمان خود هديه اى دهم كه به كارش آيد، خوشتر است نزد من از اينكه همانند آن هديه صدقه دهم.

امام صادق عليه السلام : 

تَهادَوا تَحابُّوا ؛ فإنّ الهَدِيَّةَ تَذهَبُ بِالضَّغائنِ .

هديه ردّ و بدل كنيد تا به همديگر با محبّت شويد؛ زيرا هديه كينه ها را از بين مى برد.

حرام بودن هديه دادن به كارگزاران حكومتى

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 الهَدِيَّةُ إلَى الإمامِ غُلولٌ .

 هديه دادن به زمامدار [گونه اى ]غلول . است.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : 

هَدايا العُمّالِ غُلولٌ .

هدايايى كه به كارگزاران پيشكش مى شود، خيانت است.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 هَدايا العُمّالِ حَرامٌ كُلُّها .

 هدايايى كه به كارگزاران داده مى شود، همگى حرام است.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : 

مَن شَفَعَ لأخيهِ شَفاعَةً فأهدى لَهُ هَدِيَّةً علَيها فقَبِلَها مِنهُ ، فَقد أتى بابا عَظيما مِن أبوابِ الرِّبا .

هر كس براى برادر خود وساطتى بكند و او به خاطر آن وساطت برايش هديه اى ببرد و او آن هديه را بپذيرد، هر آينه به دَرِ بزرگى از درهاى ربا وارد شده است.

منبع:ahlolbait.com

عیدی دادن یکی از رسم‌هایی است که از گذشته در فرهنگ ما وجود داشته است. در گذشته بزرگتر‌های فامیل، حتی ریش سفیدان محل به کوچکترها هدی‌های هر چند کوچک عیدی می‌دادند.

در ایام نوروز کوچکترها برای دست‌بوسی به محضر بزرگترها می‌رفتند و مهم دریافت هدی‌های تبرک یافته از سوی بزرگان بود. برای بعضی از افراد شگون عیدی و دشت کردن از دست عیدی دهنده اهمیت داشت که به نظر می‌رسد در سال‌های اخیر این رسم تا حدودی کمرنگ شده است.

عیدی دادن یکی از رسم‌‌های متداول در میان بسیاری از مردم جهان و از آیین‌‌های دیرین فرهنگ ماست. ابوریحان بیرونی درباره رسم هدیه دادن نوروزی، به نقل از آذرباد (موبد بغداد) چنین آورده: “نیشکر در ایران، روز نوروز یافت شد، پیش از آن کسی آن را نمی‌شناخت.

جمشید روزی نی را دید که از آن کمی به بیرون تراوش کرده، چون دید شیرین است، امر کرد این نی را بیرون آورند و از آن شکر ساختند و مردم از راه تبریک به یکدیگر شکر هدیه کردند، و در مهرگان نیز تکرار کردند، و هدیه دادن رسم شد.”

در کشور ما مردم به مناسبت‌هایی چون عید، موفقیت، مسافرت، تولد و ازدواج به یکدیگر هدیه می‌دهند. اما هدایایی که به‌عنوان عیدی بین مردم رد و بدل می‌شود از اهمیت بیشتری برخوردار است. عیدی دادن، بسته به نوع جوامع (سنتی و مدرن) متفاوت است.

به عنوان مثال، در جوامع سنتی رسم بر این است که خانواده‌ داماد برای عروس هدیه و پیشکش‌ عید را به‌ صورت جنسی (گوسفند، کله قند، پارچه، آجیل و …) می‌فرستند. اما در جوامع مدرن بیشتر خانواده‌ها تمایل دارند به‌ عنوان عیدی “پول” هدیه دهند. امروزه عیدی‌ها بیشتر به صورت نقدی و اسکناس است به طوری که در روز‌های پایانی سال مراجعان بانک‌ها بیشتر خواهان اسکناس‌‌های نو هستند.

در میان ایرانیان عیدی دادن فقط به افراد خانواده و فامیل خلاصه نمی‌شود. عیدی دادن به سرایدار، رفتگر محل، نامه‌رسان و … (طبقه کم درآمد و زحمتکش جامعه) دارای تبرک و شگون است.

نوروز به‌ عنوان‌ پدید‌های فرهنگی‌ در سرزمین‌ ما ویژگی‌هایی دارد که‌ آن‌ را از دیگر مناسبت‌ها متمایز و ممتاز می‌کند، از جمله این پدیده‌ها رسم و آداب عیدی دادن و عیدی گرفتن است. به‌ گفته‌ کارشناسان‌ فرهنگی‌، عیدی‌ دادن‌ و عیدی ‌گرفتن‌ ریشه‌ در فرهنگ‌ ایران‌ باستان‌ دارد، آن‌ زمان‌ که‌ مردم‌ در بامداد عید نوروز به‌ نشانه‌ بخشیدن‌ روشنایی‌ به‌ زندگی‌ یکدیگر برهم‌ آب‌ می‌پاشیدند و برای‌ حفظ‌ صلح‌ و دوستی‌ به‌ یکدیگر هدیه‌ می‌‌دادند.

آیین عیدی نوروز در ایران قدیم

با نیم نگاهی به عادات و سنت‌های نوروزی در آیین کهن سرزمین ایران در می‌یابیم که عیدی دادن و عیدی گرفتن ریشه دیرینه دارد و هیچگاه این سنت پسندیده از آیین نوروز باستانی حذف نشده است. در گذشته‌‌‌های دور، ایرانیان‌ در نوروز به‌ یکدیگر شکر هدیه‌ می‌دادند و برای‌ هم‌ آرزوی‌ شادکامی‌ همیشگی‌ می‌‌کردند در حالی که این‌ رسم‌ در طول‌ زمان‌ رفته‌ رفته‌ تغییر شکل‌ داد و به شکل و رسوم امروزی مبدل شده است.

بر اساس کتب آئین و رسوم عید نوروز در لحظه تحویل سال نو اهل‌ خانواده‌ عزیزترین‌ نعمت‌های خدا همراه با هدایای نوروزی خود را داخل سفره هفت‌سین می‌گذاشتند و پس از تحویل سال نو عیدی بچه‌ها و بزرگترها از همین‌ سفره‌ هفت‌‌سین‌ داده‌ میشد.

بر اساس این آیین هر خانواده‌ بنا به‌ توان‌ مالی‌‌اش‌ به‌ میهمانان‌ خود گندم‌ بو داده، سیب‌ و سمنو یا تخم‌ مرغ‌ رنگ‌ شده‌ می‌‌داد و ارزش‌ این‌ هدایا در آن‌ حد بود که‌ صاحبخانه‌ با این‌ نیت‌ که‌ گندم ‌نماد روزی‌ و نشان‌ فراوانی‌ و برکت، تخم‌ مرغ‌ نشان‌ تداوم‌ نژاد آدمی، سیب‌ نشان‌ برکت‌ و نعمت‌ و فراوانی‌ و سمنو نماد فراوانی‌ خوراک‌ است، آنها را به‌ عزیزانش‌ هدیه‌ می‌‌کردند.

پیرزنی‌ ٧٠ ساله‌ که‌ دوران کودکی‌اش را به خوبی به یاد دارد می‌گوید: در دوران کودکی‌ام همه‌ ذوق‌ و شوقم‌ برای‌ رسیدن‌ نوروز بود. روز تحویل سال نو به خانه پدربزرگ می‌رفتیم تا برایمان استخاره با قرآن بگیرد تا از سرنوشتمان در سال جدید آگاه شویم.

پیرزن می‌گفت: در خانه مادر بزرگ یک بادیه بزرگ مسی بود که داخل آن پر بود از پوست پیاز، گردو و تخم مرغ‌‌های رنگی که هر میهمانی برای دید و بازدید عید می‌آمد چند آیه قرآن می‌خواند و یک عدد تخم مرغ پس از بوسیدن دستان مادر بزرگ و پدر بزرگ هدیه می‌گرفت. تخم مرغ‌هایی که شاید تا ماه‌ها آن را در کمد لباس‌هایمان داخل جعب‌های کوچک نگاه می‌داشتیم و اعتقاد داشتیم که اگر دستان آنها را نبوسیم برکت از زندگیمان می‌رود.

عیدی دادن در نوروز باستان

رسم سکه عیدی دادن در زمان هرمز دوم، شاه ساسانی در سال ٣٠۴ میلادی آغاز شد و بر اساس کتب تاریخی ایران باستان داریوش دوم به مناسبت نوروز، در سال ۴١۶ پیش از میلاد سکه زرین ویژ‌های ضرب کرد که یک طرف آن شکل سربازی را در حال تیراندازی با کمان نشان می‌دهد که این رسوم به دلیل افزایش مشکلات اقتصادی مردم آرام آرام جای خود را به هدایای سنتی و کشاورزی داد.

نکته مهم و قابل تامل این است که هم اکنون بیش از نیم قرن است که پول و وجوه نقدی جایگزین عیدی‌‌های شب عید شده است. رسمی که به گفته کارشناسان هم خوب است و هم بد و به نوعی به اقتصادی، برای خانواده‌ها مبدل شده است.

عیدی این روزها دیگر خریدار ندارد

گذشت زمان در شیوه عیدی دادن تاثیر گذاشته است. آنچه در سال‌های گذشته به عنوان عیدی به هم می‌دادند، در حال حاضر مقبولیت چندانی ندارد. جوانان بیشتر تمایل دارند عیدی خود را به‌صورت نقدی دریافت کنند. مقدار و ارزش عیدی مورد سنجش عیدی گیرندگان واقع می‌شود.

برخی از خانواده‌ها بنا به دلایل مختلفی چون مشکلات اقتصادی، کدورت‌‌های خانوادگی، تجدد گرایی و …. از فرهنگ و سنن دیرینه فاصله گرفته، از عید دیدنی و عیدی دادن شانه خالی می‌کنند.

مشکلات اقتصادی عامل ترویج فرهنگ پول به جای عیدی

پول نشان دهنده کار متراکم انسان‌ها است. پرداخت پول نقد به جای عیدی به افراد در چند ویژگی خلاصه می‌شود. اول این که اختیار مصرف را به گیرنده عیدی می‌دهد، ضمن این که شخص با پرداخت نقدی عیدی ارزش تولید، توان شغلی و توانمندی خود را برای گیرنده عیدی بیان می‌کند. نمی‌توان عنوان کرد که پرداخت پول به عنوان عیدی کار پسندید‌های نیست ولی تغییر این الگو می‌تواند تاثیرات فرهنگی و اجتماعی موثرتری نسبت به عیدی نقدی داشته باشد.

یکی از دلایل استقبال جامعه به پرداخت و دریافت عیدی‌‌های نقدی، توزیع ناعادلانه ثروت در جامعه است. در کشور ثروتمندی مانند ایران اگر منابع مالی و ثروت ملی عادلانه میان مردم توزیع و جامعه از نظر اقتصادی و تامین معاش، پوشاک و مسکن تامین شود، پرداخت پول به جای عیدی برای هر شخصی نوعی توهین محسوب می‌شود. با وضع موجود در جامعه نمی‌توان توقع داشت محصولات فرهنگی، گردشگری، صنایع دستی و … جایگزین عیدی پول نقد شود.

لازمه تغییر این سنت، شناخت والدین از نیاز‌های فرزندان در خرید و اهدای هدایای نوروزی مناسب و تشویق جامعه در تغییر الگوی عیدی دادن و عیدی گرفتن است. کشیدن یک نقاشی توسط نقاش، ساخت یک وسیله چوبی توسط نجار، خرید یک حلقه فیلم سینمایی و … متناسب با روحیات و نیاز‌های گیرنده عیدی می‌تواند تاثیر بسیار ماندگاری در هر دو طرف گیرنده و اهدا کننده داشته باشد.

باید قبول داشت که همه‌ چیز باید از خانواده‌ها شروع‌ شود. پدرها و مادرها باید ایرانی‌ باشند، مثل‌ ایرانیان‌ زندگی‌ کنند و برای‌ این‌ شیوه‌ زندگی‌ احترام‌ قائل‌ باشند. آن‌ وقت‌ بچه‌‌ها این‌ آمادگی‌ را دارند که‌ درباره‌ آداب‌ و رسوم‌ قدیمی‌ قصه‌ بشنوند و آن‌ قصه‌ها را باور کنند.

درست‌ مثل‌ پیرزن که به راستی‌ باور داشت اگر موقعی‌ که‌ مادربزرگ‌ تخم‌ مرغ‌ و گندم‌ برشته‌ به‌ ما عیدی‌ می‌ دهد، دست‌ او را نبوسیم‌ و بعد در فرصتی‌ مناسب‌ با ذکر قل‌هو الله … آنها را نخوریم، در آینده‌ زندگی‌‌مان‌ بی‌‌برکت‌ می‌‌ماند.

منبع:www.asemoni.com