رضوان، مشيت مطلقه انسان در بهشت

«قُلْ اَؤُنَبِّئُكُمْ بِخَيْرٍ مِنْ ذلِكُمْ لِلَّذينَ اتَّقَوْا عِنْدَ رَبِّهِمْ جَنّاتٌ تَجْرى مِنْ تَحْتِهَا الاَْنْهارُ خالِدينَ فيها وَ اَزْواجٌ مُطَهَّرَةٌ وَ رِضْوانٌ مِنَ اللّهِ وَاللّهُ بَصيرٌ بِالْعِبادِ، »
«بگو آيا مى خواهيد شما را به بهتر از اين جا خبر دهم؟ كسانى كه از خدا پروا داشته باشند نزد پروردگارشان بهشت هائى دارند كه از زير سايه آن نهرها جارى است و ايشان در آن، زندگى جاودانه و همسرانى پاك داشته و خدا از آنان خشنود است و او به بندگان بينا است! » (۱۵ / آل عمران)

كلمه «رِضْوان» به معناى رضاو خشنودى است و آن حالتى است كه در نفس آدمى هنگام برخورد با چيزى كه ملايم طبع او است پيدا مى شود و نفس از پذيرفتن آن امتناع نمى ورزد و در صدد دفع آن بر نمى آيد.

در قرآن كريم مسأله رضاى خداى سبحان مكرر آمده و بايد دانست كه رضايت خدا همان طور كه بالنسبه به فعل بندگانش در باب اطاعت تصور دارد، همچنين در غير باب اطاعت از قبيل اوصاف و احوال وغيره تصور دارد، (همان طور كه مى گوئيم نماز رضوان، مشيت مطلقه انسان در بهشت باعث رضاى خدا است، همچنين مى گوئيم تواضع و رقت قلب باعث خشنودى او است. )

چيزى كه هست بيشتر مواردى كه در قرآن كلمه رضاى خدا آمده، (اگر نگوئيم همه مواردش، ) از قبيل رضايت به اطاعت است و به همين جهت است كه در آيات زير رضاى خدا را با رضاى بنده، مقابل هم قرار داده است.
رضايت خدا از بنده اش به خاطر اطاعت او است و رضايت بنده از خدا به خاطر پاداشى است كه به او مى دهد و يا به خاطر حكمى است كه به نفع او صادر مى كند:
«رَضِىَ اللّهُ عَنْهُمْ وَ رَضُوا عَنْهُ، » (۲۲ / مجادله)

«يا اَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ، اِرْجِعى اِلى رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً، » (۲۷ و۲۸/فجر)

«وَ السّابِقُونَ الاَْوَّلُونَ مِنَ الْمُهاجِرينَ وَ الاَْنْصارِ وَ الَّذينَ اتَّبَعُوهُمْ بِاِحْسانٍ رَضِىَ اللّهُ عَنْهُمْ وَ رَضُوا عَنْهُ وَ اَعَدَّ لَهُمْ جَنّاتٍ… » (۱۰۰ / توبه)

اين كه در اين مقام يعنى مقام شمردن آن چه براى انسان خير است و مطابق با امور مورد علاقه زندگى دنيائى او است مسأله رضايت خدا را شمرده، دلالت دارد بر اين كه خود «رِضْوان» نيز از خواسته هاى انسانى و يا مستلزم امرى است كه آن امر اين چنين است و به همين جهت بوده كه در اين آيه آن را در مقابل جنات و ازواج ذكر كرده است.
در آيه:
« فَضْلاً مِنْ رَبِّهِمْ وَ رِضْوانا، » (۲ / مائده) آن را در مقابل فضل و نيز در آيه: «وَ مَغْفِرَةٌ مِنَ اللّهِ وَ رِضْوانٌ، » (۲۰ / حديد) در مقابل: «مَغْفِرت، » و در آيه: «بِرَحْمَةٍ مِنْهُ وَ رِضْوانٍ، » (۲۱ توبه) در مقابل رحمت ذكر فرمود.

و چه بسا با تدبر و دقت در معناى آن چه كه ما گفتيم و دقت در آيه: «رَضِىَ اللّهُ رضوان، مشيت مطلقه انسان در بهشت عَنْهُمْ…، » و آيه: «راضِيَةً مَرْضِيَّةً…، » بتوان نكته اى را كه آيه موردبحث مبهم گذاشته، كشف نمود، براى اين كه در آيات نامبرده رضايت را به خود آنان زده، فرموده: (خدا از ايشان راضى است، ) و رضايت از شخص، غير رضايت از فعل شخص است.
در نتيجه برگشت معنا به اين مى شود كه خداى تعالى ايشان را در آن چه مى خواهند از خود نمى راند، نتيجه اين هم همان معنائى مى شود كه آيه: «لَهُمْ ما يَشاؤُنَ فيها ايشان در بهشت هر چه بخواهند در اختيار دارند، » آن را افاده مى كند، پس در رضوان خدا از انسان، مشيت مطلقه انسان وجود دارد. 

منبع:بهشت از دیدگاه قرآن و حدیث - سید مهدی امین -صفحه۶۶